Σημειώσεις για την περιγραφή προσώπου. Για την κατασκευή του πίνακα βασίστηκα στο βιβλίο «Εκθέσεις Στ’ Δημοτικού», της Νίκης Σάκκου. Για το λεξιλόγιο της περιγραφής προσώπου βασίστηκα στο βιβλίο «Εκθέσεις Στ’ Δημοτικού», της Νίκης Σάκκου και στο http://gregzer.pbworks.com. Το αναπτυγμένο παράδειγμα που υπάρχει στις σημειώσεις το βρήκα στο http://e-didaskalia.blogspot.gr/

1. Ποιο είναι το
όνομα και η
ηλικία του
π.χ. η αδερφή μου Κατερίνα 3 ετών, ο φίλος μου
Κωνσταντίνος 12 ετών, ο παππούς Βασίλης 72 ετών, η
κυρία Μαρία 55 ετών
Με τι ασχολείται π.χ. συνταξιούχος, ναυτικός, αγρότης, μαθητής,
δάσκαλος, παπάς, στρατιωτικός, περιπτεράς
Ποια είναι η
σχέση μας μαζί
του
π.χ. φίλοι, συμμαθητές, ξαδέρφια, γείτονες, σχέση
γιαγιάς – εγγονής, σχέση δασκάλας – μαθήτριας
Εξωτερική
περιγραφή
γενική εντύπωση που δίνει
(π.χ. ανάστημα, παχύς ή αδύνατος κλπ.)
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
(π.χ. χρώμα ματιών, μαλλιών, χαρακτηριστικές
κινήσεις, τρόπος ομιλίας, ντύσιμο κλπ.)
Εσωτερικά
γνωρίσματα
Πώς είναι ο χαρακτήρας του;
προτερήματα (πλεονεκτήματα, αρετές) και ελαττώματα
(μειονεκτήματα)
Πώς είναι η συμπεριφορά του;
πώς εκδηλώνεται στους ανθρώπους με τους οποίος
συναναστρέφεται π.χ. στην οικογένειά του
Ποιες είναι οι συνήθειες του;
τα ενδιαφέροντα και οι προτιμήσεις του, δηλαδή
πράγματα που του αρέσει να κάνει. π.χ. χορός
Περιστατικά
σχετικά με το
πρόσωπο αυτό
π.χ. ένα περιστατικό που παραλίγο να του στοιχίσει τη
ζωή, έσωσε τη ζωή ενός ανθρώπου, πολλά χρόνια
μετανάστης στη Γερμανία, πρόσφυγας από τη Σμύρνη
Τι κάνουμε μαζί
πώς περνάμε όταν είμαστε παρέα
π.χ. διαβάζουμε, παίζουμε, αθλούμαστε, πηγαίνουμε
μαζί στο σχολείο, μοιραζόμαστε μυστικά, ανησυχίες, τις
χαρές και τις λύπες, κάνουμε κοινές διακοπές
Σκέψεις και
συναισθήματα
για το πρόσωπο
αυτό
π.χ. αγάπη, (βαθιά, ισχυρή, αιώνια) φιλία, θαυμασμός,
σεβασμός, εκτίμηση, ευγνωμοσύνη, χαρά, ευτυχία,
ικανοποίηση, εμπιστοσύνη, υπερηφάνεια, φροντίδα,
νοσταλγία, συγκίνηση, μελαγχολία, στενοχώρια
Βασικά στοιχεία περιγραφής προσώπου
Όταν θέλουμε να περιγράψουμε ένα πρόσωπο
(π.χ. πατέρα, γιαγιά, αδερφή, φίλο, δασκάλα, θεία κλπ),
προσπαθούμε να αποδώσουμε
όσο πιο παραστατικά μπορούμε
την εικόνα του τόσο εξωτερικά (γενικά χαρακτηριστικά)
όσο και εσωτερικά (χαρακτήρας).

2. Λεξιλόγιο για την εξωτερική περιγραφή προσώπου
Γενική εντύπωση (π.χ συμπαθητικός, αντιπαθητικός, ξεχωριστός,
γλυκός, χαριτωμένος, υπέροχος, ήρεμος, γελαστός, σοβαρός κ.α.
π.χ. ηλικία: συνομήλικος, μικρότερος, ενήλικος, ηλικιωμένος
ανάστημα: ψηλό, χαμηλό, μέτριο, κανονικό, μεσαίο κ.α.
βάρος: αδύνατος, λιγνός, λεπτός, χοντρός, παχουλός
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (πρόσωπο, μέτωπο, μάτια, μύτη, στόμα,
σαγόνι, μαλλιά, μούσι, μουστάκι, γυαλιά κ.α.)
πρόσωπο: στρογγυλό, μακρόστενο, μεγάλο, μικρό, χαριτωμένο,
ωοειδές, λεπτό, χλωμό, οστεώδες, τριγωνικό, αρμονικό, αγριεμένο,
αντιπαθητικό, φιλικό, γλυκό, αγγελικό, χαρούμενο, ευγενικό,
ρυτιδωμένο, ρόδινο, παχουλό, γελαστό, λυπημένο, ήσυχο, ανήσυχο,
αγριωπό, τυραννισμένο, καλοθρεμμένο, αδύνατο, ανέμελο,
ηλιοκαμένο, συμπαθητικό,
μέτωπο: μεγάλο, φαρδύ, στενό, πλατύ, ακανόνιστο, μικρό,
αγριεμένο, ήρεμο
μάτια: μεγάλα, μικρά, μαύρα, καστανά, πράσινα, γαλανά,
γκρίζα, αμυγδαλωτά, τσακίρικα, γοητευτικά, λαμπερά, υγρά,
θλιμμένα, βουρκωμένα, σχιστά, γουρλωτά, διαπεραστικά, μελιά,
φλογερά, ανέκφραστα, χαρούμενα, ανήσυχα, ερευνητικά, γλυκά,
άγρια, ήρεμα, κλειστά, ανοιχτά, παιχνιδιάρικα
μύτη: μικρή, μεγάλη, γαμψή, σουβλερή, λεπτή, κλασική, γαλλική
στόμα: μικρό, μεγάλο, ορθάνοιχτο, μισάνοιχτο
χείλη: λεπτά, παχιά, κλειστά, σκασμένα, άβαφα, βαμμένα
μαλλιά: μακριά, κοντά, ίσια, σγουρά, κατσαρά, ξανθά, μαύρα,
καστανά, καλοχτενισμένα, περιποιημένα, απεριποίητα, ατημέλητα,
φουντωτά, πλούσια, (κατ)άσπρα, σπαστά, ανακατωμένα, κουρεμένα,
ακούρευτα, υπέροχα, πανέμορφα, κυματιστά, λιγοστά, πυκνά, αραιά
χέρια - πόδια: μακριά, λεπτά, καλογυμνασμένα, αδύνατα,
κοκαλιάρικα, στιβαρά, ροζιασμένα, επιδέξια, γρήγορα,
λεπτεπίλεπτα, στιβαρά, απαλά, μυώδη, ασθενικά, βασανισμένα,
σημαδεμένα, λεία, αστεία, άγαρμπα, τρυφερά, κοκαλιάρικα,
σταθερά
σώμα: δυνατό, αδύνατο, λεπτό, χοντρό, λυγερό, αέρινο,
χαριτωμένο, λεπτοκαμωμένο, επιβλητικό, μονοκόμματο,
βασανισμένο, περιποιημένο, παράξενο, συμμετρικό, ακανόνιστο,
βαρύ, ελαφρύ, κομψό, άκομψο, περήφανο, καμπούρικο, γεροδεμένο,
μεγάλο, τεράστιο, θεόρατο, κοκαλιάρικο
ύφος - βλέμμα: ζωηρό, γοητευτικό, αφελές, θλιμμένο, άγριο,
καχύποπτο, περήφανο, γλυκό, σαρκαστικό, τρομαγμένο,
ξαφνιασμένο, ατάραχο, ταραγμένο, αποφασιστικό, ταπεινό,
αναποφάσιστο, παράξενο, απλό, φυσικό, υποκριτικό, αδιάφορο,
χαμογελαστό, ανήσυχο, γαλήνιο, θυμωμένο, φιλικό, εχθρικό,
κοροϊδευτικό, παγωμένο, τρομακτικό, καρφωμένο, απλανές,
συμπαθητικό, ύποπτο, απαθές, περιφρονητικό, υπέροχο, ζεστό,
ανήσυχο, έξυπνο, διαπεραστικό, υπεροπτικό, πεισματάρικο
χαμόγελο, δόντια, επιδερμίδα, αυτιά, ύψος
Χαρακτηριστικές κινήσεις: χειρονομίες, διαρκής κίνηση
(αεικίνητος), περπάτημα αργό, γοργό, λικνιστό, λεβέντικο,
υπερήφανο, νωχελικό, κινήσεις γρήγορες, αργές, βίαιες, ήρεμες,
βιαστικές, νωχελικές, χορευτικές, μονοκόμματες, βαριές, ελαφρές,
ανάλαφρες, ελεγχόμενες, ακριβείς, τρυφερές, άγαρμπες, σίγουρες,
θαρραλέες, διστακτικές, ύποπτες
Τρόπος ομιλίας: φλύαρος, πολυλογάς, ομιλητικός, λιγομίλητος,
αμίλητος, σιωπηλός, εύγλωττος, χιουμοριστικός, αστείος
Ντύσιμο: απλό, λιτό, μοντέρνο, καθημερινό, συνηθισμένο, κομψό,
περιποιημένο, εξεζητημένο, συντηρητικό, απέριττο, ατημέλητο

3. Λεξιλόγιο για τα εσωτερικά γνωρίσματα προσώπου
Χαρακτήρας
προτερήματα (πλεονεκτήματα, αρετές)
π.χ. καλός, ευγενικός, περιποιητικός, συμπαθητικός, πρόθυμος,
πρόσχαρος, ανοιχτόκαρδος, ειλικρινής, χαρούμενος,
αυθόρμητος, ψύχραιμος, συνεργάσιμος, έξυπνος, δίκαιος,
αντικειμενικός, φιλικός, τίμιος, ηθικός, , καλοπροαίρετος,
ήρεμος, συμπονετικός, ειλικρινής, ενδιαφέρων,
ελαττώματα (μειονεκτήματα)
π.χ. κακός, αγενής, αντιπαθητικός, ψυχρός, νευρικός, φλύαρος,
τσιγκούνης, ψεύτης, ζηλιάρης, άκεφος, σκυθρωπός, κουτοπόνηρος,
άδικος, ανέντιμος , απότομος, ευέξαπτος, επιθετικός, ιδιότροπος,
γκρινιάρης, ύπουλος, κακόβουλος, , εγωιστής, εκδικητικός
Συμπεριφορά
πώς εκδηλώνεται στους ανθρώπους με τους οποίους
συναναστρέφεται
π.χ. στην οικογένειά του, στους φίλους του, στο σχολείο, στο
χώρο εργασίας κ.α.
Συνήθειες
τα ενδιαφέροντα και οι προτιμήσεις του, δηλαδή πράγματα που
του αρέσει να κάνει
π.χ. αθλητισμός, κολύμβηση, ποδηλασία, ζωγραφική, μουσική,
θέατρο, κινηματογράφος, ψάρεμα, μαγειρική, γυμναστική, χορός

4. Ο καλύτερός μου φίλος - Παράδειγμα έκθεσης
Φίλους έχω πάρα πολλούς, τόσο στη γειτονιά μου όσο και στο σχολείο που
πηγαίνω. Αυτόν όμως που ξεχωρίζω πιο πολύ και αγαπώ ιδιαίτερα είναι,
αναμφίβολα, τον Μιχάλη. Πρόκειται για έναν υπέροχο άνθρωπο, γεμάτο ψυχικά
χαρίσματα, καλοσύνη και ανιδιοτελή αγάπη. Ο Μιχάλης είναι συνομήλικός μου.
Κατάγεται από την κατεχόμενη Κερύνεια, αλλά βρίσκεται εγκατεστημένος μαζί με
την οικογένειά του σ' ένα μικρό γραφικό σπιτάκι στην Αγλαντζιά. Η γνωριμία μας
έγινε όταν ακόμη πηγαίναμε στο Δημοτικό σχολείο. Από την πρώτη στιγμή τον
συμπάθησα και τον ξεχώρισα από τους άλλους συμμαθητές μου. Η συμπάθεια ήταν
αμοιβαία, γι' αυτό και από τότε γίναμε δύο αχώριστοι φίλοι.
Ο Μιχάλης είναι ένα ψηλό και καστανόξανθο αγόρι. Το σχήμα του
προσώπου του είναι μάλλον στρογγυλό. `Εχει σγουρά μαλλιά και μεγάλα
εκφραστικά μάτια. Το στόμα του και τα χείλη του είναι κανονικά, ενώ όταν
χαμογελά εμφανίζονται δύο σειρές κάτασπρα δόντια. Η μύτη του είναι μάλλον
μικρή και συμπαθητική. Γενικά, θα έλεγα ότι ο φίλος μου έχει μια ωραία εξωτερική
εμφάνιση. Μιλά συνήθως αργά και καθαρά, ενώ του αρέσει να ντύνεται απλά και με
γούστο. Βέβαια, ο ψυχικός κόσμος του Μιχάλη είναι τόσο θαυμάσιος, ώστε θα
μπορούσε άνετα να καλύψει την ωραία του εξωτερική εμφάνιση. Ο φίλος μου δεν
ξέρει τι θα πει κακία, ενώ ο φθόνος, η ζήλια και ο εγωισμός δεν έχουν καμιά θέση
στην αθώα και άδολη ψυχή του. Το ήρεμο και γαλήνιο του πρόσωπο καθρεφτίζει την
καλοσύνη και την αγάπη προς το συνάνθρωπό του. Είναι ευγενικός, πονόψυχος,
εξυπηρετικός και έχει πάντα μια καλή κουβέντα στο στόμα του για όλους. Ποτέ δεν
είδα το πρόσωπό του συννεφιασμένο. Πάντα είναι γελαστός, πρόσχαρος και
γλυκομίλητος. Κάθε πρωί με περιμένει χαμογελαστός στην εξώπορτα του σχολείου
για να πάμε μαζί στην τάξη. Στα καστανά του μάτια λάμπει η αγνότητα και η
καθαρότητα της ψυχής του.
Είναι επίσης άριστος μαθητής, χωρίς όμως να περηφανεύεται γι' αυτό και
να γίνεται υπερόπτης και αλαζόνας. Πάντοτε είναι πρόθυμος να με βοηθήσει, όταν
έχω κάποια απορία στα μαθήματά μου και ζητήσω τη βοήθεια του. Τα λόγια του
είναι μετρημένα και οι σκέψεις του ώριμες και λογικές. Οι φίλοι του παίζουν
σημαντικό ρόλο γι' αυτόν, ενώ μπορεί να κάνει ακόμα και μεγάλες θυσίες για
χάρη τους. Αμέτρητες ήταν οι φορές που αποδείχτηκε πιστότατος και πραγματικός
φίλος, αντάξιος της εμπιστοσύνης και της αγάπης που τρέφω για το πρόσωπό του.
Ο Μιχάλης είναι πραγματικά ένας αξιολάτρευτος φίλος, γι' αυτό και νιώθω
πολύ τυχερός που τον γνώρισα και διατηρούμε αυτή τη στενή και υπέροχη φιλία.
Ανάμεσά μας δεν υπάρχουν αμφιβολίες ή μυστικά. Γνωρίζει τα πάντα για μένα κι
εγώ γι' αυτόν. Σαν αδελφός μοιράζεται μαζί μου τόσο τις χαρές όσο και τις λύπες
μου. Όταν είμαι στενοχωρημένος, προσπαθεί με κάθε τρόπο να με κάνει να νιώσω
καλύτερα. Μου συμπαραστέκεται πάντα στις δύσκολες στιγμές, ενώ με τα γλυκά
του λόγια καταφέρνει να με παρηγορήσει και να με κάνει να ξεχάσω τα
προβλήματά μου.
Τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο μου τον περνάω μαζί με τον αγαπημένο
μου φίλο, καθώς τα σπίτια μας είναι πολύ κοντά. Έτσι, έχουμε την ευκαιρία να
συναντιόμαστε και μετά το σχολείο, τα απογεύματα, και να κάνουμε διάφορα
πράγματα μαζί. Μπορεί να συζητάμε ώρες ολόκληρες, να πηγαίνουμε μακρινούς
περιπάτους, να παίζουμε με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς μας ποδόσφαιρο,
καλαθόσφαιρα και άλλα ομαδικά παιχνίδια, να ακούμε μουσική ή να βλέπουμε
κάποιο ενδιαφέρον πρόγραμμα στην τηλεόραση. Δεν πλήττω ποτέ όταν είμαι μαζί
του, αλλά αντίθετα οι ώρες περνούν χωρίς καν να το καταλαβαίνω. Του αρέσει
πολύ να ζωγραφίζει, γι' αυτό και γω συχνά κάθομαι και τον παρακολουθώ να κάνει
διάφορες ζωγραφιές πάνω σ' ένα λευκό τετράδιο.
Αυτό που σου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στον Μιχάλη είναι ο μεγάλος
σεβασμός και η εκτίμηση που δείχνει προς τους γονείς του αλλά και προς όλους
τους μεγαλύτερους. Πάντα τους μιλά ευγενικά και πρόσχαρα, φανερώνοντας έτσι
άριστη ηθική αγωγή και σπουδαία ανατροφή.
Είναι λοιπόν δικαιολογημένο το γεγονός ότι όλοι τον αγαπούν και τον
θαυμάζουν, τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι και τη γειτονιά του. Οι καθηγητές
του τον εκτιμούν και τον επαινούν για την καλή του επίδοση στα μαθήματα και το
άριστο ήθος του. Οι συμμαθητές του πάλι και οι φίλοι του τον αγαπούν, γιατί είναι
αληθινός και έμπιστος φίλος, έτοιμος κάθε στιγμή να τρέξει να τους βοηθήσει και
να τους συμπαρασταθεί σε κάθε δυσκολία ή πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.
Ο φίλος μου είναι ένας πραγματικός θησαυρός. Είναι καλόκαρδος,
ειλικρινής και πάνω απ' όλα πιστός φίλος. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ ευτυχισμένο
και τυχερό που τον γνώρισα. Τέλος, είμαι σίγουρος ότι αυτή η αδελφική μας φιλία
θα κρατήσει για πάντα, εφόσον στηρίζεται στην αμοιβαία αγάπη, στην ειλικρίνεια,
στην αγνότητα, στην ανιδιοτέλεια και στην αλληλοκατανόηση.
Πηγή κειμένου: http://e-didaskalia.blogspot.gr