Nghiên cứu một số kích thước, thể tích bán cầu đại não và não thất bằng cộng hưởng từ ở người Việt trưởng thành bình thường,Nghiên cứu về hệ thần kinh nói chung, hay não bộ và sọ nói riêng – được cho là cơ chất của nhiều hoạt động trí tuệ – đã trở thành một lĩnh vực liên ngành lớn, mở ra từ thế kỷ trước. Nghiên cứu hình thái sọ và não bộ cũng tập hợp nhiều lĩnh vực, trở thành một nhánh liên ngành, với những thành tựu của cả giải phẫu kinh điển, khoa học y sinh và sự ứng dụng của nhiều kỹ thuật được phát triển theo dòng thời gian [1], [2], [3], [4]. Đó cũng là lĩnh vực đã được quan tâm từ lâu trong lịch sử khoa học của nhân loại [1], với những tiêu chuẩn để phân biệt về chủng tộc hay ứng dụng trong điêu khắc, hội họa đối với hình thái kích thước đầu trong những nghiên cứu của Leonardo da Vinci và Albrecht Durer từ thế kỷ XV

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Nghiên cứu một số kích thước, thể tích bán cầu đại não và não thất bằng cộng
hưởng từ ở người Việt trưởng thành bình thường,Nghiên cứu về hệ thần kinh nói
chung, hay não bộ và sọ nói riêng – được cho là cơ chất của nhiều hoạt động trí tuệ –
đã trở thành một lĩnh vực liên ngành lớn, mở ra từ thế kỷ trước. Nghiên cứu hình thái
sọ và não bộ cũng tập hợp nhiều lĩnh vực, trở thành một nhánh liên ngành, với những
thành tựu của cả giải phẫu kinh điển, khoa học y sinh và sự ứng dụng của nhiều kỹ thuật
được phát triển theo dòng thời gian [1], [2], [3], [4]. Đó cũng là lĩnh vực đã được quan
tâm từ lâu trong lịch sử khoa học của nhân loại [1], với những tiêu chuẩn để phân biệt
về chủng tộc hay ứng dụng trong điêu khắc, hội họa đối với hình thái kích thước đầu
trong những nghiên cứu của Leonardo da Vinci và Albrecht Durer từ thế kỷ XV [2],
[3]; nghiên cứu cấu trúc và chức năng vùng não đối với não bộ [1]. Đặc điểm, kích
thước, chỉ số về hộp sọ, về đầu là tư liệu quý giúp cho các nhà giải phẫu học và nhân
chủng học tìm hiểu các đặc điểm hình thái và xác định chủng tộc [3], [4], giúp các nhà
pháp y xác định chủng tộc, giới tính, tuổi tác và dựng lại khuôn mặt đối tượng. Trong
y sinh học, biết các kích thước đầu, mặt để làm các mũ, mặt nạ chống độc, hoặc ứng
dụng chỉnh hình khuôn mặt, ứng dụng trong y học, xã hội… [5], [6]. Farkas L.G và cs
có nhiều nghiên cứu về hình thái đầu mặt của các chủng người trên thế giới, gồm cả
người Việt Nam, ông đã chỉ ra rằng các chủng người khác nhau thì có hình thái đầu mặt
khác nhau [2], [3], [4].
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.2020.00073
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Các cấu trúc sọ não có sự biến đổi trong đời người, nên hình thái của sọ và não là
quan trọng trong đánh giá về sự thay đổi theo tuổi [7], [8], [9]. Với sọ, việc nghiên cứu
hình thái với các kỹ thuật đo đạc phần ngoài tương đối không phức tạp. Tuy nhiên, tìm
hiểu sâu hơn các chi tiết bên trong, bao gồm não bộ, mà không xâm nhập – là việc
không giản đơn. Điều đó như một giới hạn về kỹ thuật cho sự hiểu biết về các cấu trúc
não cùng chức năng của chúng trước đây [6]. Song đến nay những hạn chế đó đã có
được sự hỗ trợ của những công cụ không xâm nhập có độ phân giải cao, như cộng
hưởng từ (magnetic resonance imaging, MRI), cắt lớp phát xạ positron (positron
emission tomography, PET), tạo điều kiện cho các nhà khoa học nhìn được sâu hơn vào
các cấu trúc bí ẩn của chính nhân loại. Sự hấp dẫn đó cũng đến với những nghiên cứu
ở Việt Nam trong thập niên gần đây, với những nghiên cứu quan tâm tới hình thái não
bộ trong một số bệnh lý [10], [11], [12], [13], [14]. Dù đã có thêm những công cụ để
tìm hiểu cấu trúc sọ-não, tuy nhiên sự hiểu biết về những thay đổi của sọ và não theo
tuổi và giới ở người Việt Nam vẫn còn để ngỏ. Có sự khuyến khích của kỹ thuật mới
cho phép nghiên cứu sâu hơn về hình thái những cấu trúc đặc biệt này và cũng giúp

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
khắc phục những hạn chế trong nghiên cứu sọ não trước đây, chúng tôi đặt vấn đề tìm
hiểu trên một số lượng tương đối rộng rãi người trưởng thành qua các độ tuổi ở cả nam
và nữ, để góp phần hiểu biết rõ hơn về những thay đổi của não qua các độ tuổi trong
đời người với ý nghĩa phản ánh những biến đổi có tính chất tự nhiên, sinh lý. Những
hiểu biết ở trạng thái sinh lý sẽ góp phần quan trọng để đối chiếu với những biến đổi về
hình thái não bộ trong một số bệnh lý của hệ thần kinh, như bệnh Alzheimer
(Alzheimer’s disease, AD), tâm thần phân liệt (TTPL), góp phần cho những tìm hiểu
về thay đổi trong tiến trình lão hóa, hay xa hơn, cho những vấn đề y xã hội học – như
những thay đổi trong chấn thương đầu [15] hay những biến dạng bệnh lý [16], [17] v.v.
Do vậy, đề tài “Nghiên cứu một số kích thước, thể tích bán cầu đại não và não
thất bằng cộng hưởng từ ở người Việt trưởng thành bình thường” được tiến hành
với các mục tiêu sau:
1. Xác định một số kích thước, thể tích bán cầu đại não, não thất của người Việt
trưởng thành bình thường ở các độ tuổi trên hình ảnh cộng hưởng từ.
2. Xây dựng công thức ước tính kích thước, thể tích bán cầu đại não và não thất ở
người Việt trưởng thành theo tuổi trên hình ảnh cộng hưởng từ.
MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN iii
LỜI CẢM ƠN iv
MỤC LỤC v
DANH MỤC CÁC CHỮ, KÝ HIỆU VIẾT TẮT viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ix
DANH MỤC CÁC HÌNH xii
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Một số đặc điểm giải phẫu và sự biến đổi của sọ, não người 3
1.1.1. Đặc điểm giải phẫu sọ và não người 3
1.1.2. Biến đổi hình thái sọ và não người 15
1.2. Các phương pháp và kỹ thuật nghiên cứu hình thái sọ, não người 28
1.2.1. Phương pháp xác định các chỉ số sọ 28
1.2.2. Kỹ thuật hình ảnh nghiên cứu hình thái não 31
1.3. Phương pháp đánh giá kích thước hình thái sọ và não người trên MRI 35
1.3.1. Các rãnh bán cầu não trên cộng hưởng từ 38
1.3.2. Các thùy bán cầu não trên cộng hưởng từ 40
1.4. Tình hình nghiên cứu hình thái sọ và não người ở Việt Nam, thế giới 40
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 43
2.1. Đối tượng nghiên cứu 43
2.1.1. Lựa chọn đối tượng nghiên cứu 43
2.1.2. Địa điểm, thời gian và số lượng mẫu nghiên cứu 43

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
2.2. Thiết bị nghiên cứu 44
2.3. Phương pháp nghiên cứu 45
2.3.1. Phương pháp phân tích hình ảnh cộng hưởng từ 45
2.3.2. Các thông số nghiên cứu hình thái não 49
2.3.3. Xử lý số liệu 53
2.4. Đạo đức trong nghiên cứu 55
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 56
3.1. Tuổi và giới của đối tượng nghiên cứu 56
3.2. Thể tích nội sọ và thể tích não chung 56
3.2.1. Đặc điểm thể tích nội sọ và não chung theo tuổi ở hai giới 56
3.2.2. Phương trình hồi quy thể tích não chung 58
3.3. Chất trắng bán cầu đại não 58
3.3.1. Thể tích chất trắng bán cầu đại não theo tuổi ở hai giới 58
3.3.2. Diện tích chất trắng bán cầu đại não 67
3.4. Chất xám vỏ bán cầu đại não 69
3.4.1. Thể tích chất xám vỏ bán cầu đại não 69
3.4.2. Diện tích chất xám vỏ bán cầu đại não 78
3.5. Thể tích não thất theo tuổi, giới và phương trình hồi quy 86
3.5.1. Thay đổi thể tích não thất theo tuổi ở hai giới 86
3.5.2. Phương trình hồi quy thể tích não thất 88
3.6. Thể tích thể chai 89
3.6.1. Thay đổi thể tích thể chai theo tuổi ở hai giới 89
3.6.2. Phương trình hồi quy thể tích thể chai 91
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 93
4.1. Về tuổi và giới của đối tượng nghiên cứu 93
4.2. Đặc điểm hình thái bán cầu đại não, não thất 95
4.2.1. Về thể tích nội sọ và thể tích não chung theo tuổi và giới 95
4.2.2. Về chất trắng, chất xám bán cầu đại não và các não thất theo tuổi và giới 98
4.2.3. Đặc điểm hình thái thể chai theo tuổi và giới 107
4.3. Phương trình hồi quy 109
4.3.1. Phương trình hồi quy thể tích não chung 109
4.3.2. Phương trình hồi quy chất trắng, chất xám bán cầu đại não và các não thất theo
tuổi ở hai giới 111
4.3.3. Phương trình hồi quy thể tích thể chai 113
KẾT LUẬN 115
KIẾN NGHỊ 118
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN 119
TÀI LIỆU THAM KHẢO 120

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng Tên bảng Trang
1.1. Các công thức đo dung tích sọ nam và nữ của một số tác giả. 30
1.2. Các phản ứng hạt nhân và đồng vị phóng xạ cơ bản sử dụng trong PET và
SPECT. 34
1.3. Tổng hợp các đặc điểm, ưu điểm và tính an toàn của các kỹ thuật hình ảnh trong
y học. 38
3.1. Tuổi và giới của các đối tượng nghiên cứu. 56
3.2. Thể tích nội sọ (cm3) theo nhóm tuổi ở hai giới. 56
3.3. Thể tích não chung (cm3) theo nhóm tuổi ở hai giới. 57
3.4. Phươngtrình hồi quy thể tích não chung (cm3) theo thể tích nội sọ (cm3) và tuổi
(năm) ở hai giới 58
3.5. Thể tích chất trắng bán cầu đại não (cm3) ở hai giới 59
3.6. Thể tích chất trắng bán cầu trái theo các nhóm tuổi ở nam giới. 60
3.7. Thể tích chất trắng bán cầu phải theo các nhóm tuổi ở nam giới. 60
3.8. Thể tích chất trắng bán cầu trái theo các nhóm tuổi ở nữ giới 62
3.9. Thể tích chất trắng bán cầu phải theo các nhóm tuổi ở nữ giới 63
3.10. Phương trình hồi quy thể tích chất trắng bán cầu đại não (mm3) theo thể tích
nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nam giới 65
3.11. Phương trình hồi quy thể tích chất trắng bán cầu đại não (mm3) theo thể tích
nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nữ giới 66
3.12. Diện tích chất trắng bán cầu đại não (cm2) ở hai giới. 67
3.13. Diện tích chất trắng bán cầu đại não theo nhóm tuổi ở nam giới. 67
3.14. Diện tích chất trắng bán cầu đại não theo nhóm tuổi ở nữ giới. 67
3.15. Phương trình hồi quy diện tích chất trắng bán cầu đại não (mm2) theo thể tích
nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nam giới 68
Bảng Tên bảng Trang
3.16. Phương trình hồi quy diện tích chất trắng bán cầu đại não (mm2) theo thể tích
nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nữ giới 68
3.17. Thể tích chất xám vỏ bán cầu đại não (cm3) ở hai giới 69
3.18. Thể tích chất xám bán cầu trái theo nhóm tuổi ở nam giới. 70
3.19. Thể tích chất xám bán cầu phải theo nhóm tuổi ở nam giới. 71
3.20. Thể tích chất xám bán cầu trái theo nhóm tuổi ở nữ giới. 73
3.21. Thể tích chất xám bán cầu phải theo nhóm tuổi ở nữ giới. 74
3.22. Phương trình hồi quy thể tích chất xám vỏ bán cầu đại não (mm3) theo thể tích
nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nam giới 76
3.23. Phương trình hồi quy thể tích chất xám vỏ bán cầu đại não (mm3) theo thể tích
nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nữ giới 77
3.24. Diện tích chất xám vỏ bán cầu đại não (cm2) ở hai giới. 78

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.25. Diện tích chất xám bán cầu trái theo nhóm tuổi ở nam giới. 79
3.26. Diện tích chất xám bán cầu phải theo nhóm tuổi ở nam giới. 81
3.27. Diện tích chất xám bán cầu trái theo nhóm tuổi ở nữ giới. 82
3.28. Diện tích chất xám bán cầu phải theo nhóm tuổi ở nữ giới. 84
3.29. Phương trình hồi quy diện tích chất xám vỏ bán cầu đại não (mm2) theo thể
tích nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nam giới 85
3.30. Phương trình hồi quy diện tích chất xám vỏ bán cầu đại não (mm2) theo thể
tích nội sọ (mm3) và tuổi (năm) ở nữ giới 86
3.31. Các giá trị thể tích não thất (cm3) ở hai giới. 87
3.32. Thể tích não thất (cm3) của nam giới theo nhóm tuổi. 87
3.33. Thể tích não thất (cm3) của nữ giới theo nhóm tuổi. 88
3.34. Phương trình hồi quy thể tích não thất (mm3) theo thể tích nội sọ (mm3) và tuổi
(năm) ở nam giới 88
Bảng Tên bảng Trang
3.35. Phươngtrình hồi quy thể tích não thất (mm3) theo thể tích nội sọ (mm3) và tuổi
(năm) ở nữ giới 89
3.36. Thể tích thể chai (cm3) ở hai giới. 89
3.37. Các giá trị thể tích thể chai (cm3) của nam giới ở các nhóm tuổi. 90
3.38. Các giá trị thể tích thể chai (cm3) của nữ giới ở các nhóm tuổi. 91
3.39. Phương trình hồi quy thể tích thể chai (mm3) theo thể tích nội sọ (cm3) và tuổi
(năm) ở nam giới 92
3.40. Phương trình hồi quy thể tích thể chai (mm3) theo thể tích nội sọ (cm3) và tuổi
(năm) ở nữ giới 92