Integrated goalkeeper training (polish language version)

1. 23n r 5 4 / 2 0 1 4 w w w. a s y s t e n t- t r e n e r a . p l
Marek
Dragosz
Trener piłki nożnej UEFA A. Specjalista treningu
bramkarskiego. Posiadacz certyfikatów
Holenderskiego i Angielskiego Związku Piłki Nożnej.
Ukończył program KNVB World Coaches. Uczestnik
UEFA Study Group Scheme w Gandawie (Belgia).
Prelegent wielu szkoleń i kursów w Polsce i za
granicą. Swoją wiedzą dzielił się między innymi
w Indonezji, Malezji, Tajlandii, Singapurze, Kenii,
Nigerii, Kamerunie, Burkina Faso, Ugandzie,
Rwandzie, Mali, Gambii, Sierra Leone, RPA oraz na
Słowacji i Dominikanie. Autor projektu „Worldwide
Goalkeeping Academy”.
Odbył staże szkoleniowe m.in. w takich klubach, jak
AIK Sztokholm, FC Porto , FC Swindon, FC Honka,
Panathinaikos Ateny, Chievo Verona
i Red Bull Salzburg.
Koordynator sieci szkół bramkarskich „Goalkeepers
Academy” w Polsce. Trener reprezentacji Polski
AMP Futbol (osób po amputacjach).
Zintegrowany
trening bramkarza.
Część I
Fot.GabrielaSzewczyk

2. 24 w w w. a s y s t e n t- t r e n e r a . p l n r 5 4 / 2 0 1 4
Długo walczyłem z terminem bramkarza „stojącego
na bramce”… Bramkarz nie stoi w bramce – on w niej
gra. Równie długo pytałem trenerów, dlaczego w na-
zewnictwie systemów gry zawsze brakowało jedyn-
ki… A przecież gramy w ustawieniu 1−4−4−2… Albo
1−4−2−3−1 czy 1−4−3−3… Bramkarz jest nieodłącz-
ną częścią zespołu i taktyki jego gry. Izolowanie go od
wiedzy na temat pomysłu i strategii jest wielkim błę-
dem.Iniezniwelujągokrótkiehasławczasieprzedme-
czowych odpraw w stylu „graj swoje” bądź „wychodź
wysoko”. Dzięki bramkarzowi mamy możliwość utrzy-
mywania się przy piłce, budowania akcji, przenoszenia
ciężaru gry, dystrybuowania długich podań i mnóstwa
innych, które nie różnią się niczym szczególnym od za-
dań graczy z pola. Tymczasem w wielu klubach trening
golkipera jest – delikatnie ujmując – zaniedbywany,
marginalizowany albo prowadzony w nieprawidłowy
sposób. Nierzadko ogranicza się do kilku strzałów na
bramkę i to w taki sposób, że z punktu widzenia efek-
tywności treningu jest to zupełnie bezsensowne. Jeśli
więc taka sytuacja zachodzi z ćwiczeniem techniki, to
tym bardziej dziwić nie może, że niemal zupełnie nie
przywiązuje się wagi do specjalistycznej dla tej pozy-
cji rozgrzewki, do treningu taktycznego bramkarza czy
pracy mentalnej. Ileż to razy bramkarz słyszy: „pano-
wie, zagrzejcie się, a potem do bramki” albo „macie
20 minut dla siebie”. W większości klubów, zwłasz-
cza niższych klas rozgrywkowych, bramkarze trenują
wraz z graczami z pola, a namiastką specjalistycznych
form treningowych są interwencje w czasie treningów
strzeleckich bądź wyłapywanie dośrodkowań przy
ćwiczeniu stałych fragmentów gry albo – o zgrozo –
jedynie próby obron rzutów karnych kończących za-
jęcia. W ten sposób świadomie ­przyczyniamy się do
tworzenia luk w organizacji swojego zespołu, które
przecież nie mogą przejść niezauważone – prędzej czy
później ujawnią się w grze.
Nie usprawiedliwiajmy się zatem brakiem czasu,
sprzętu, trenera bramkarzy w klubie czy własnej wie-
dzy. Ktoś mądry powiedział kiedyś, że obowiązkiem
każdego trenera piłki nożnej jest formalnie wykształ-
cenie w szkoleniu i rozwoju bramkarzy. Uzbrojony w te
wiadomości szkoleniowiec może pracować z bramka-
rzem nie tylko w konfiguracji trener – bramkarze, ale
także w sferze integracji innych graczy z grupą zawod-
ników lub całym zespołem.
Znając zatem realia, szczególnie klubów niższych klas
rozgrywkowych, chciałbym nieco pomóc w przygoto-
waniu jednostek treningowych, które nie będą wyma-
gały specjalistycznego sprzętu, dziesiątek trenażerów
ani dodatkowego czasu. Pozwolą one na integrowanie
bramkarza w treść sesji treningowej i działanie zespołu,
a jednocześnie jemu samemu umożliwią uzyskanie sku-
tecznych doświadczeń szkoleniowych. Mam nadzieję, że
dzięki temu poprawimy współpracę wszystkich ogniw
zespołu i jego wydajność, a także – co równie istotne –
przyczynimysiędozwiększania„chemii”naszegoteamu.
Oczywiście nie jest możliwe przekazanie gotowej re-
cepty na trening. Jednak korzystając z zaproszenia
gościnnych łamów „Asystenta Trenera”, chcę dawać
Wam sukcesywnie w kolejnych numerach pomysły,
które możecie wkomponować w swoje własne idee –
a to dotyczące fragmentów sytuacji meczowych, a to
gier czy wreszcie elementów form zabawowych. Po-
zostaję do Waszej dyspozycji!
T
rening bramkarza… Dylemat wielu szkoleniowców pracujących samodzielnie
z zespołem. Nie każdy klub ma szczęście posiadania osoby odpowiedzialnej
za formę sportową bramkarzy. Nie każdy też ma okazję pracować z trenerem
wykształconym i doświadczonym w szkoleniu i rozwoju zawodników grających
w bramce. „Szkolenie i rozwój” nie są określeniami przypadkowymi. Na dobrą sprawę
praktycznie każdy może „trenować” bramkarza. Jednak jeśli ta osoba nie ma zdolności do
zidentyfikowania obszarów, w których należy wprowadzić poprawę, i dopasowania do
nich treści treningowych, może wykonać nie więcej niż serię ćwiczeń, które mogą jedynie
utrwalićzłenawyki.Wielokrotniespotykałemsięzestwierdzeniamitrenerów,żenie„czują”
specyfiki treningu bramkarza i jestem w stanie to zaakceptować. Słyszałem też, iż „brak
mi czasu na golkiperów, bo mam na głowie dwudziestu zawodników z pola”. Na to nigdy
nie wyrażę aprobaty. Chcemy przecież, jako trenerzy, mieć świetnych strażników bramki,
chcemy mieć między słupkami kogoś, kto „wybroni nam mecz”. Zadbajmy więc o to, by ten
ktoś był w najlepszej dyspozycji, dajmy mu możliwość wartościowego treningu.

3. 25n r 5 4 / 2 0 1 4 w w w. a s y s t e n t- t r e n e r a . p l
Propozycje środków
do jednostek treningowych
Ćwiczenia wprowadzające
W proponowanych ćwiczeniach wprowadzających
bramkarz ściśle współpracuje z zawodnikami z pola,
wykonując zagranie w określonej sytuacji meczowej,
zarówno wtedy gdy ani bramkarz, ani partnerzy nie
znajdują się pod presją rywala, jak i wtedy, gdy ten ry-
wal utrudnia rozegranie akcji. Jednocześnie bramkarz
kształtuje umiejętności taktyczne i czysto techniczne,
a także wykonuje pracę fizyczną, pracując nad poprawą
swojej specyficznej dla tej pozycji kondycji piłkarskiej.
Kolejne 2 ćwiczenia to progresja poprzednich zadań.
Bramkarz znajduje się w określonych sytuacjach me-
czowych w czasie gry 4 × 3, a później 4 × 4. Podobnie
jak wcześniej kształtuje wszystkie cechy potrzebne
w treningu – techniczne, taktyczne oraz motoryczne.
W dalszym ciągu treningu pole gry zostaje powięk-
szone do rozmiaru 2/3 boiska. Najpierw gra przebiega
8 × 7, a w końcowej fazie 8 × 8.
Fragmenty sytuacji meczowych
FAZA 1
2 zespoły zajmujące miejsca po przeciwnych
stronach bramki.
Ćwiczenie rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką pił-
kę po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z ze-
społu czerwonych. To jednocześnie sygnał do sprintu
dla zawodnika z drugiego zespołu – białych, którego
zadaniem jest uniemożliwienie czerwonemu prowa-
dzenia piłki i uderzenia na drugą z bramek. Czerwony
po opanowaniu piłki powinien jak najszybciej prze-
mieszczać się w kierunku drugiej z bramek, aby w jak
najkrótszym czasie oddać strzał na bramkę. Nadmier-
na liczba kontaktów z piłką zwiększa szanse białego
na odbiór piłki bądź zablokowanie strzału.
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
LEGENDA:
strzał na bramkę bieg bez piłki prowadzenie piłkipodanie piłki

4. 26 w w w. a s y s t e n t- t r e n e r a . p l n r 5 4 / 2 0 1 4
Rola bramkarza: jak najszybciej wyjść z bramki i skró-
cić kąt, zająć jak najbardziej korzystne miejsce i posta-
wę, aby móc szybko zareagować na strzał lub próbę
dryblingu rywala, komunikować się szybko z obrońcą
(białym) – „moja”, „atakuj”, „spokojnie” itp.
Jeżelibramkarzskutecznieinterweniujeiznajdziesięw po-
siadaniu piłki, zawodnik biały natychmiast musi zająć od-
powiednią pozycję do otrzymania podania od bramkarza
i po zagraniu od niego atakować bramkę, z której zaczy-
nano ćwiczenie. Czerwony staje się obrońcą. Jeśli biały nie
zajmie dobrej pozycji do szybkiego ataku, bramkarz podaje
mu piłkę „do nogi”, a ten poprzez drybling sam musi wy-
tworzyć sobie dogodne miejsce i czas do oddania strzału.
Obowiązuje przepis o spalonym! Boisko podzielone jest na
2 części.Linięśrodkaboiskawyznaczaliniapolakarnego.Do
szybkiego ataku biały może wyjść tylko z własnej połowy!
FAZA 2
2 zespoły zajmują teraz miejsca
po tej samej stronie bramki.
Podobnie jak w poprzednim przypadku, ćwiczenie
rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi
w kierunku pierwszego zawodnika z zespołu czerwo-
nych. Jego zadanie, podobnie jak broniącego, w tej fazie
jest dokładnie takie samo jak w poprzednim ćwiczeniu,
jednak działa pod większą i szybciej następującą pre-
sją. Musi zatem, wykorzystując swoją siłę, utrzymać jak
najdłużej swoje ciało pomiędzy piłką a obrońcą.
Rola bramkarza: tym razem powinien ustawić się bli-
żej środka bramki, oceniać i podejmować decyzje – czy
i w którym momencie wyjść z bramki i skrócić kąt. Nie-
zbędna jest stała komunikacja z obrońcą (białym).
Po udanej interwencji bramkarza – podobnie jak w po-
przednim ćwiczeniu – następuje zmiana ról pomiędzy
czerwonym a białym, z tą tylko różnicą, że nie obo-
wiązuje przepis o spalonym, a podanie od bramkarza
powinno być tak precyzyjne, aby biały po zajęciu do-
godnej pozycji do szybkiego ataku mógł oddać strzał
na przeciwną bramkę bez przyjmowania piłki.
FAZA 3
Obrońcy znajdują się teraz bliżej bronionej
przez siebie bramki i z boku atakującego.
Podobnie jak w poprzednim przypadku, ćwiczenie
rozpoczyna bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi
w kierunku pierwszego zawodnika z zespołu czerwo-
nych. Jego zadanie, podobnie jak broniącego, w tej fazie
jest dokładnie takie samo jak w poprzednim ćwicze-
niu. Tym razem atakujący ma ograniczone możliwości
dryblingu i zmiany kierunku biegu, ustawienie obrońcy
wymusza szybsze działania. Trener powinien zachę-
cić atakujących do przejęcia inicjatywy i wykonywania
wszystkich czynności z maksymalną prędkością.
Rola bramkarza: tym razem powinien ustawić się twarzą
w kierunku wyjściowej pozycji atakującego i w zależności
odjegodecyzjizmieniaćswojeustawienieireagować–czy
iwktórymmomenciewyjśćzbramkiiskrócićkąt.Komuni-
kacja z obrońcą (białym) i dyrygowanie jego poczynaniami
jest niezbędne do skutecznego zneutralizowania ataku.
Po udanej interwencji bramkarza – podobnie jak w po-
przednim ćwiczeniu – następuje zmiana ról pomiędzy
czerwonym a białym. Sposób rozegrania szybkiego
ataku jest dowolny. Jeśli obrońca odbierze piłkę, może
rozpocząć kontratak natychmiast samodzielnie.
LEGENDA:
strzał na bramkę bieg bez piłki prowadzenie piłkipodanie piłki

5. 27n r 5 4 / 2 0 1 4 w w w. a s y s t e n t- t r e n e r a . p l
FAZA 4
Drużyny ustawione jak na grafice.
Ćwiczenie jak w poprzednich przypadkach, rozpoczy-
na bramkarz, zagrywając ręką piłkę po ziemi w kie-
runku pierwszego zawodnika z zespołu czerwonych.
Jego zadanie, podobnie jak broniącego, w tej fazie jest
dokładanie takie samo jak w poprzednim ćwiczeniu.
Atakujący decyduje się na walkę z obrońcą bądź jak
najszybciej zmierza w kierunku bramki. Obrońca musi
podjąć decyzję, jak daleko od bramki wywierać pre-
sję na rywala, w którym miejscu podejmować próbę
odbioru piłki, pamiętając o przestrzeni pomiędzy nim
a bramkarzem i bramką.
Rola bramkarza: w trakcie ćwiczenia musi zmieniać
swoje położenie. Musi również zachować nieustanną
komunikację z obrońcą. Decyduje o skracaniu lub wy-
dłużaniu dystansu pomiędzy nim a obrońcą, mając cały
czas pod kontrolą tę przestrzeń i uwagę na poczynania
atakującego. Zdolność gry nogą i interwencji poza po-
lem karnym będą miały tu wielkie znaczenie.
Po udanej interwencji bramkarza – podobnie jak w po-
przednich ćwiczeniach – następuje zmiana ról pomię-
dzy czerwonym a białym. Sposób rozegrania szybkie-
go ataku jest dowolny. Jeśli obrońca odbierze piłkę,
może rozpocząć kontratak natychmiast samodzielnie.
Gry
Plac gry wyznaczony jak na grafice. Zawodnicy linii de-
fensywnej (biali), w ścisłej współpracy z bramkarzem,
rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest doprowadzenie
jej do jednego z partnerów w bocznym sektorze bo-
iska. Ich rywale (czerwoni) próbują odebrać piłkę i od-
dać strzał na bramkę w sytuacji 4 × 4. Jeśli natomiast
obrońcy wypełnią swoje zadanie – wtedy obaj boczni
wraz z 2 wspierającymi obrońcami kontynuują akcję
w sytuacji 4 × 2 przeciw 2 czerwonym ustawionym
wcześniej jak na grafice.
Plac gry wyznaczony jak na grafice. Zawodnicy linii de-
fensywnej (biali) w ścisłej współpracy z bramkarzem
rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest doprowadzenie jej
do jednego z partnerów znajdujących się na przeciwnej
połowie boiska. Ich rywale (czerwoni) próbują odebrać
piłkę i oddać strzał na bramkę w sytuacji 4 × 4. Jeśli na-
tomiast obrońcy wypełnią swoje zadanie – wtedy obaj
biali kontynuują akcję w sytuacji 2 × 2 przeciw 2 czer-
wonym ustawionym wcześniej jak na grafice.
Zawodnicy linii defensywnej (czerwoni) w ścisłej współ-
pracy z bramkarzem rozgrywają piłkę, a ich zadaniem jest
wykończenieakcjidojednejz3bramekustawionychjakna
grafice. Kluczowym punktem gry jest zachowanie bocz-
nych obrońców i ich współpraca z bramkarzem przy bu-
dowaniu akcji poprzez ich wejście w boczny sektor boiska.
1
2
5
4
5
5
5
5
3
LEGENDA:
strzał na bramkę bieg bez piłki prowadzenie piłkipodanie piłki
1
2
4
3
1
2
3
4
4
4
4
5

6. 28 w w w. a s y s t e n t- t r e n e r a . p l n r 5 4 / 2 0 1 4
Kontynuacja i progres poprzedniej gry. Jak poprzednio,
zawodnicy linii defensywnej (czerwoni), w ścisłej współ-
pracy z bramkarzem, rozgrywają piłkę, a ich zadaniem
jest wykończenie akcji do jednej z 3 bramek ustawionych
jak na grafice. Kluczowym punktem gry jest zachowanie
bocznych obrońców i ich współpraca z bramkarzem przy
budowaniu akcji poprzez ich wejście w boczny sektor bo-
iska. Tam kontynuują akcję we współpracy z partnerami
ustawionymi wcześniej przy bocznych liniach w sytuacji
2 × 1 przeciw obrońcy ustawionemu jak na grafice albo
wspomagani przez obu bocznych pomocników (ewentu-
alnie środkowych obrońców) przeciw 2 białym obrońcom
(2 × 2) bądź też wsparci zarówno przez pomocników, jak
i obrońców w sytuacji 4 × 2. Odmiany, modyfikacje, zada-
nia i rodzaj sytuacji meczowej zależą jedynie od inwencji
i potrzeb szkoleniowych trenera.
Formy zabawowe
Odmianagry4×2.4zawodnikównazewnątrz.2bramka-
rze w środku trzymają końce tyczki (lub koszulki), tworząc
ruchomą bramkę. Zadaniem zawodników na zewnątrz
jest wymiana określonej liczby podań między sobą, tak
aby środkowi nie zdołali dotknąć piłki. Jeżeli uda się za-
wodnikom zewnętrznym podać piłkę pomiędzy bramka-
rzami w środku, wówczas podanie liczymy za 5. Bramkarz
po przechwycie zajmuje miejsce kolegi, który stracił piłkę.
Odmianagry4×2.Zadaniemzawodnikównazewnątrz
jest wymiana określonej liczby podań między sobą, tak
aby środkowi nie zdołali dotknąć piłki. Środkowy po
przechwycie, najszybciej jak to możliwe, oddaje strzał
na bramkę bądź też gra 1 × 1 z bramkarzem.
Gra będąca kopalnią zabawy i śmiechu. 3 bramkarze
w dowolny, ustalony między sobą sposób, zgodnie
z przepisami gry, bronią dostępu do bramki przeciw
wszystkim swoim kolegom z zespołu. Zawodnicy
z pola grają tylko w powietrzu i tylko na 1 kontakt, a ich
zadaniem jest oczywiście zdobycie bramki.
1
2
3
4
4
4
4
5
1
2
4
3
1
2
3
4
4
4
4
5
5
2x1
4x2
2x2
2x2
LEGENDA:
strzał na bramkę bieg bez piłki prowadzenie piłkipodanie piłki