Themabijeenkomst Toetsen met Touch, 13-06-2017.

1. De waarde van toetsen en beoordelen
Tamara van Schilt-Mol
tamara.vanschiltmol@
han.nl

2. Introductie
“Welke leraar heeft jou (als leerling) het
meest geïnspireerd en waarom”?

3. Waarom toetsen we?
 beoordelen van leerlingen
– certificeren
– selecteren
 beoordelen van onderwijs(leer)proces
– zicht krijgen op ontwikkeling van leerlingen
 beoordelen van de kwaliteit van onderwijs
– zicht krijgen op wat de docent onderwezen
heeft/zou moeten hebben
– zicht krijgen op wat de docent nog moet
onderwijzen

4. Waarom toetsen we?
 beoordelen van leerlingen
– certificeren
– selecteren
 beoordelen van onderwijs(leer)proces
– zicht krijgen op ontwikkeling van leerlingen
 beoordelen van de kwaliteit van onderwijs
– zicht krijgen op wat de docent onderwezen
heeft/zou moeten hebben
– zicht krijgen op wat de docent nog moet
onderwijzen

5. Wat is ‘toetsing’: vijf toetsentiteiten
Toetsentiteit Toelichting
Toetstaken Een toetstaak is een item of opdracht binnen een toets waarmee
leerlingen worden uitgedaagd hun kennis en vaardigheden te
tonen.
Toetsen Een toets is een meetinstrument dat in het onderwijs wordt
ingezet om na te gaan of de doelen van onderwijs door leerlingen
worden en zijn bereikt.
Toetsprogramma Een toetsprogramma is een bewuste en beargumenteerde
combinatie van toetsvormen, passend bij de doelen en opbouw
van een opleiding.
Toetsbeleid Met toetsbeleid wordt het geheel aan vastgestelde afspraken,
zowel inhoudelijk als procedureel, over toetsen en beoordelen
bedoeld.
Toetsorganisatie Toetsorganisatie verwijst naar de wijze waarop alle betrokkenen
binnen toetsing (bijv. leraren, examencommissie, management,
ondersteunende medewerkers, leerlingen) doelgericht met elkaar
samenwerken om de gewenste toetskwaliteit te realiseren.
Toetsbekwaamheid Toetsbekwaamheid is de deskundigheid die bij leraren aanwezig
moet zijn om te zorgen voor kwaliteit van toetsing op alle
toetsentiteiten.

6. Kwaliteit van toetsing geoperationaliseerd

7. Ontwikkeling van mate van duurzaam
werken aan kwaliteit

8. ‘Voldoende’ kwaliteit?
 kwalitatief goede invulling van kwaliteit
– gedeelde visie op toetsing
• waarom toetsen we?
• wat toetsen we?
• hoe toetsen we?
• wat doen we met de opbrengsten van toetsen?
– gedeelde visie op kwaliteit
• wanneer zijn we tevreden?

9. Toetsing is integraal onderdeel van
onderwijs
(Van den Akker, 2003)

10. Visie-vorming toetsen
 dilemma’s t.a.v. een krachtige leeromgeving
 dilemma’s t.a.v. een goed toetsprogramma
 van een toets- naar een feedbackcultuur

11. Krachtige leeromgeving (o.a. Kooij, 2014)
Om toetsen en beoordelen krachtig te
maken moeten wij nadenken over:
1. waarom toetsen we?
2. wat toetsen we?
3. hoe toetsen we?
4. wat doen we met de informatie die de toetsing
oplevert?

12. Kritische vraag
Wat bepaalt hoe jij leert?
Je gaat een training volgen die afgesloten wordt met een
toets. Wat ga jij leren?
 Wat er in het boek staat?
 Wat de docent vertelt?
 Wat je zelf belangrijk vindt?
 Hoe je dat wat je leert, kunt toepassen in je eigen klas
 Of anders.............
Grote kans dat je leert wat er uiteindelijk in de toets van je
verwacht wordt.

13. Hoe ontwikkel jij onderwijs?
Onderwijs
Beoordelingscriteria en
toetsmethode(n):
1. WAT moet de leerling
laten zien?
2. HOE kan de leerling
dat laten zien?
1.einddoelen
2.leerdoelen
3.eigen
focuspunten
Lesmethode van
het vak
Leeractiviteiten Toets
Inputgerichte benadering
Uitkomstgerichte benadering
De methode
bepaalt jouw
onderwijs
De docent maakt
zelf bewuste
keuzes: wat doe
ik wel en wat
niet en waarom?

14. Ongeacht de functie van toetsen….
…zijn toetsen het startpunt van leren!
o
T
…o
T
o
T
o
T
o
T
O O O O O
T
van…
naar…
Biggs, J. (1996). Enhancing teaching through constructive
alignment. Higher Education, 32, 347-364.

15. Opbrengsten van toetsen benutten!
 “opbrengstgericht werken”: benutten
van alle data (learning analytics) om
uitspraken te kunnen doen over:
– ontwikkeling leerling
– kwaliteit van het onderwijs
– invulling van het onderwijs (verbetering)
– onderwijsinterventies (vervolg)
– …
 formatief gebruiken van alle toetsen

17. Criteria voor een goed toetsprogramma
(PTO/PTA) (o.a. Sluijsmans en Baartman)
 het toetsprogramma sluit aan bij het onderwijs
(curriculumontwerp)
 het toetsprogramma bevat een beargumenteerde bonte
mix van toets(vorm)en, waarbij expliciet is nagedacht over
de functies van deze toetsen binnen het toetsprogramma
(en de wijze waarop deze bijdragen aan het nemen van
een beslissing)
 het toetsprogramma levert de juiste bewijslast om
beslissingen te kunnen nemen
 feedback is het cement tussen de beoordelingen in een
toetsprogramma

18. http://curriculumontwerp.slo.nl/spinnenweb

19. formeel informeel
elk toetsmoment (datapunt) levert zinvolle
informatie op!
Bron: Dominique Sluijsmans

20. formeel informeel
welke informatie wordt gebruikt voor welke
beslissing?
Bron: Dominique Sluijsmans

21. beslissing t.a.v. differentiatie, overgang, …
…..
…..
…..
welke informatie wordt gebruikt voor welke beslissing?

22. criteriumnorm ipsatief
student wordt
beoordeeld op basis
van norm van de
groep of cohort
studenten
student wordt
beoordeeld op basis
van een vooraf
gestelde standaard
student wordt
beoordeeld in
vergelijking met zijn
of haar eerder
prestatie
criterium
standaard
norm
Bron: Dominique Sluijsmans

23. Het verbinden van beoordelingsmomenten:
FEEDBACK
FEED-UP:
Waar gaat de leerling
naar toe?
FEED-BACK:
Waar is de leerling nu?
FEED-FORWARD:
Hoe komt de leerling
naar de gewenste
situatie?

24. Wie doet wat?
Feed-up Feed-back Feed-forward
Waar gaat de
leerling naar toe?
Waar is de leerling
nu?
Hoe komt de
leerling naar de
gewenste situatie?
Leraar Verduidelijken en
delen van
leerintenties en
succescriteria
Ontwerpen van
effectieve
klassendiscussies,
activiteiten en taken
die bewijs van leren
opleveren
Feedback geven die
het leren vooruit
beweegt
Peer Begrijpen en delen
van leerintenties en
succescriteria
Leerlingen activeren als bron van instructie
voor elkaar
Leerling Leerlingen activeren om eigenaar te
worden van hun eigen leren
Gebaseerd op:
Black, P., & Wiliam, D. (2009). Developing the theory of formative assessment. Educational
Assessment, Evaluation and Accountability, 21(1), 5-31.
Wiliam, D. (2013). Cijfers geven werkt niet. Meppel: Didactief, 12.

25. Formatief toetsen
Feed-up Feed-back Feed-forward
Waar de leerling
naar toe gaat
Waar de leerling
nu is
Hoe verder te
komen
Leraar Verduidelijken en
delen van
leerintenties en
succescriteria
Ontwerpen van
effectieve
klassendiscussies,
activiteiten en taken
die bewijs van leren
opleveren
Feedback geven die
het leren vooruit
beweegt
Peer Begrijpen en delen
van leerintenties en
succescriteria
Leerlingen activeren als bron van
instructie voor elkaar
Leerling Begrijpen van
leerintenties en
succescriteria
Leerlingen activeren om eigenaar te
worden van hun eigen leren
feedback, vragen
stellen, rubrieken,
toetsdialoog
feedback, reflectieve
lessen, rubrieken,
peerassessment1
self-assessment,
reflectieve lessen,
rubrieken
feedback, vragen
stellen, toetsdialoog,
reflectieve lessen,
rubrieken,
summatieve toetsen
feedback, reflectieve
lessen
feedback, toetsdialoog, reflectieve lessen,
peerassessment, rubrieken
self-assessment, reflectieve lessen, rubrieken
Gebaseerd op Sluijsmans, Joosten-ten Brinke, Van der Vleuten (2013)

26. Waardevol formatief toetsen
- Formatief toetsen is integraal onderdeel van het
onderwijs
- ‘Formatief’ is geen eigenschap van een toets
- Bij formatief toetsen gebruiken docenten en leraren
‘bewijs van leren’ om:
- zicht te krijgen op de ontwikkeling van leerlingen
> waar staat de leerling nu?
- het leren of het onderwijs zodanig in te richten dat dit
tegemoet komt aan de leerbehoefte van leerlingen
> hoe komt de leerling naar de gewenste situatie?
- Formatief toetsen verhoogt de betrokkenheid van
leerlingen bij het leren

27. Welke omslag is er nodig om waardevol te
gaan toetsen en beoordelen?
Toetscultuur Feedbackcultuur
Toetsgericht denken en handelen Doelgericht werken en handelen
Gericht op presteren met als
doel meten van kennis en
vaardigheden
Gericht op leren met als doelen
opbouwen van kennis en
vaardigheden
Geven van informatiearme cijfers Geven van motiverende en
informatierijke feed-up, feedback
en feedforward
Individueel denken en handelen Collectief denken en handelen
vanuit gemeenschappelijke visie
De boodschap: “er hangt veel af
van 1 cijfer”
De boodschap: “er hangt niets af
van 1 cijfer”
Gebaseerd op Sluijsmans & Kneyber (2016)

28. Wat vraagt dit van de organisatie?
 cultuur waarin:
– het verbeteren van onderwijs centraal staat
– geëxperimenteerd mag worden
– en fouten gemaakt mogen worden
 goed leiderschap:
– realiseren van infrastructuur
– bieden van ondersteuning (zicht hebben op wat dit van
mensen en de organisatie vraagt)
 zicht op taken, rollen en verantwoordelijkheden van diverse
betrokkenen (docenten, leerlingen, bestuurders, etc.)
 doelgerichtheid: wanneer zijn we als school tevreden?
– monitoring van de resultaten op leerling-, klas-en
schoolniveau
– doelen t.a.v. de experimenten

29. Samenvattend
 cultuur: investeer in een cultuur
waarin fouten gemaakt mogen
worden en waarin ontwikkeling
(zowel van de school, als de
docent én de leerling) centraal
staat
 visie: weet waarom je toetst en zet
toetsen zinvol en waardevol in
 toetsen is onderdeel van
onderwijs: zorg dat toetsen altijd
de start zijn van een nieuwe
leercyclus

30. Voor wie meer wil lezen/weten…
 https://www.facebook.com/groups/1642114646041311/
 http://toetsrevolutie.nl/?page_id=79
 https://www.nro.nl/wp-
content/uploads/2014/05/PROO+Toetsen+met+leerwaarde+Dominique+Sluijsmans+
ea.pdf
 www.han.nl/toetsinggetoetst
 https://score.hva.nl/trends/Paginas/Betrokkenheid-studenten.aspx
 http://www.toetsmagazine.nl/uploads/downloads/Toets03/13526%20Magazine%20T
oets!%20nr.3%20%5B17-19%5D.pdf
 Wiliam, D. (2013). Cijfers geven werkt niet. Meppel: Didactief
 https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2015/09/Inhoudelijke-eindrapport_NRO-PPO-
405-15-722_DEF.pdf
 http://doc.utwente.nl/94424/1/Eindrapport-formatief-toetsen-Utwente-revisie.pdf
 http://education.qld.gov.au/staff/development/performance/resources/readings/power
-feedback.pdf
 http://projects.ict.usc.edu/dlxxi/materials/Sept2009/Research%20Readings/Shute%2
02008%20Focus%20on%20formative%20feedback.pdf
 https://www.skolverket.se/polopoly_fs/1.126741!/formative_assassement.pdf