Persian document maintenance and repair in cement industry نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان زبان فارسی

1. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
1
پروژه دامنه نگهداری تعمیرات
صنعت سیمان
تهیه کننده: حمیده ایرج
پاییز 98

2. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
2

3. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
3
فهرست مطالب
. . فصل اول: معرفی صنعت سیمان.........................................5
. . تعریف صنعت سیمان...................................................6
. . سیمان چیست ؟........................................................6
. . جایگاه صنعت سیمان در ایران...........................................9
. . روند تولید سیمان در ایران......................................................01
. . عوامل موثر بر توسعه صنعت سیمان در ایران....................................00
. . بهای تمام شده سیمان.........................................................01
. . اطلاعات شرکتهای هولدینگ سیمان...................................01
. . تصمیم گیرندگان در خرید نرم افزار نگهداری تعمیرات...................................................05
. . ویژگی های مدیریتی صنعت سیمان....................................05
. . فصل دوم: تولید سیمان.............................................................06
. . مراحل تولید سیمان....................................................01
. . روشهای تولید سیمان..................................................15
. . اهمیت نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان.............................................................11
. . ویژگی های فنی صنعت سیمان.........................................19
. . وجود سیستمهای اتوماسیون و مانیتورینگ صنعتی................................10
. . فصل سوم: نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان.....................................11
. . فرآیندهای نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان.........................................................11
. . نگهداری تعمیرات اضطراری و پیش گیرانه......................................11
وجود Condition Monitoring . . 16...........................................
. . - - 3 1 3 برنامه ریزی تعمیرات اساسی............................................19
. . ثبت توقفات خط تولید..........................................................11
. . منحنی وان حمام و کاربرد آن در صنعت سیمان..................................11

4. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
4
. . تحلیل هزینه های نگهداری تعمیرات در طول عمر دستگاه.......................................................15
. . واحد نگهداری تعمیرات................................................16
. . ارتباط نگهداری تعمیرات با سایر واحدها.................................16
. . شاخص های مهم در صنعت سیمان.....................................14
. . ارتباط فرآیندهای تولید، نت، رویه ها، گزارشها و شاخص ها..............................................51
. . کالیبراسیون در صنعت سیمان..........................................51
. . - پیوست 1 شرکتهای سیمان کشور.....................................61
پیوست 2 پروژه های جدید - - . . افزایش ظرفیت و طرح توسعه سیمان کشور................................61
. . - پیوست 3 استانداردهای مدیریت کیفیت در شرکتهای سیمان............................................61
. . - پیوست 4 واژه نامه...................................................64
. . منابع..................................69

5. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
5
فصل اول: معرفی صنعت سیمان

6. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
6
تعریف صنعت سیمان
صنعت سیمان در مقاله حاضر منظور شرکتهای تولید سیمان است که خروجی آنها انواع سیمان و کلینکر است.
سیمان چیست ؟
کلمه سیمان 1 یعنی چسب و منظور از سیمان در مصالح ساختمانی چسبی است که در اثر ترکیب با آب قادر به چسباندن ذرات شن و ماسه است و پس از
سفت و سخت شدن، در آب حل نمی شود . به همین خاطر به این نوع سیمان ، سیمان هیدرولیك گفته می شود و اساساً از اکسید کلسیم تشکیل شده است
این اکسید با اکسیدهای سلیسیم ، آلومینیم و آهن ترکیب می شود و ترکیبات مینرالی یا فازهائی با خاصیت سیمانی را بوجود می آورد. 2 آشنائی بشر با ملات
های آبی یا مصالحی که میل ترکیبی با آب دارند خاصیت هیدرولیکی – - ولی پس از سخت شدن در آب حل نمی شوند ، سابقه چند هزارساله دارد . از
حدود 200 سال پیش بود که بررسی های علمی و سیستماتیك روی اینگونه ملات ها و عوامل اصلی سیمانی بودن آنها شروع شد . در ابتدای کار از کوره
هائی مشابه کوره های آهك پزی برای تولید سیمان استفاده می شد . به دلیل استقبال زیاد از این کالای معجزه گر، در انتهای قرن نوزدهم کوره های دوار
ابداع شد و هم اکنون تکنولوژی به حدی رسیده است که با حداقل ممکن انرژی مصرفی و نیروی انسانی کوره هائی تا ظرفیت 12000 تن در روز در حال
کار می باشند .
کلمه پرتلند که به دنبال نام سیمان مصرفی در کارهای ساختمانی به کار می رود نام محلی است در جنوب انگلستان . علت این نام گذاری اینست که درسال
1824 یك نفر بنای انگلیسی بنام آسپدین موفق به پختن مخلوطی از سنگ آهك و خاك رس شد که بتن حاصل از آن ضمن داشتن خواص جالب ،
دارای رنگی شبیه به سنگ آهك های جزیره پرتلند بود . از اینرو این بنا با همین نام فرآورده خود را به ثبت رسانید . مواد اولیه سیمان پرتلند اصولاً متشکل از
سنگ آهك 3 یا برخی مواد حاوی آهك نظیر مارل 4 ،سنگ نرم ،آلوویم 5 ، شل ها همچنین خاك رس ، شیل 6 ، و یا دیگر مواد رسی 7 نظیر خاکسترها و روباره
می باشند. اگر در مرحله آسیاب کردن کلینکر، علاوه بر کلینکر و سنگ گچ حدود 10 تا 40 درصد از مواد دیگر هم اضافه شود ، سیمان حاصله موسوم به
سیمان مخلوط 9 است . این مواد ترکیباتی طبیعی یا مصنوعی هستند که در حضور یك ماده فعال کننده خاصیت سیمانی خواهند داشت . ازجمله این مواد
1 Cement
2 گرفتگی های سیستم پخت سیمان، محمدرضا عزیزیان ، زمستان 1397
3 Lime Stone
4 Marl
5 Aluvium
6 Shale
7 Argillaceous
8 Blended Cement

7. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
7
میتوان روباره ، پوزولان ، خاکستر ذغال سنگ را نام برد. این گونه مواد موسوم به مواد افزاینده 1 هستند. دو روش برای اختلاط این مواد وجود دارد . یکی
اینکه همراه با کلینکر و سنگ گچ بصورت یکجا و در یك آسیاب پودر شوند و دیگر اینکه مواد افزاینده در آسیاب جداگانه ای پودر شوند و سپس با سیمان
پرتلند خروجی ازآسیاب سیمان مخلوط و همگن شوند .
انواع سیمان
سیمان پرتلند نوع 1 ) سیمان پرتلند معمولی ( P.C - type I : در مواردی به کار می رود که هیچ گونه خواص ویژه مانند سایر انواع سیمان مورد نظر
نیست.
( سیمان پرتلند نوع 2 P.C - type II ( : برای استفاده عمومی و نیز استفاده ویژه در مواردی که گرمای هیدراتاسیون متوسط مورد نظر است.
( سیمان پرتلند نوع 3 P.C - type III (: برای استفاده در مواقعی که مقاومت های بالا در کوتاه مدت مورد نظر است.
( سیمان پرتلند نوع 5 P.C - type V ( : در مواقعی که مقاومت زیاد در مقابل سولفات ها مورد نظر باشد استفاده می شود.
سیمان سفید ) White Cement ( : برای استفاده در سطح ساختمان ها و مواقعی که استفاده از سیمان های بدون رنگ با مقاومت های بالا مورد نیاز
باشد. از این سیمان در تولید انواع سیمان های رنگی استفاده می شود.
سیمان سرباره ای ضد سولفات :) SR. slag Cement ( : در مواقعی که مقاومت متوسط در مقابل سولفات ها و یا حرارت هیدراتا سیون متوسط مورد
نظر است، استفاده می گردد
سیمان پرتلند پوزولانی ) - P.P.Cement ( : در ساختمان های بتنی معمولی و بیشتر در مواردی که مقاومت متوسط در مقابل سولفات ها و حرارت
هیدراتاسیون متوسط مورد نظر باشد استفاده می شود.
سیمان پرتلند آهکی ) - P.K.Z.Cement (: این نوع سیمان در تهیه ملات و بتن در کلیه مواردی که سیمان پرتلند نوع 1 به کار می رود قابل استفاده
است. دوام بتن را در برابر یخ زدن، آب شدن و املاح یخ زا و عوامل شیمیایی بهبود می دهد.
سیمان بنائی ) Masonry Cement ( : برای استفاده در مواقعی که ملات بنائی با مقاومت های کمتر از سیمان پرتلند نوع 1 مورد نیاز است.
( سیمان نسوز 054 Rf Cement 450 % ( : حاوی بیش از 44 Al2O3 با اتصال هیدروکسیلی و فازهای کلسیم آلومینات، برای مصرف به عنوان ماده
نسوز در صنایع حرارتی استفاده می شود.
1 Additive

8. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
8
( سیمان نسوز 544 Rf Cement 500 % ( : حاوی بیش از 74 Al2O3 با اتصال هیدروکسیلی و فازهای CA2,CA برای مصرف به عنوان ماده نسوز
با درصد خلوص بالا در صنایع حرارتی و آتمسفرهای CO.H2 به کار می رود.
( سیمان نسوز 554 Rf Cement 550 % (: حاوی بیش از 94 Al2O3 با اتصال هیدروکسیلی و آلومینات کلسیم به عنوان ترکیب اصلی، دارای
نسوزندگی و خواص ترمومکانیکی بالا و کاربردهای ویژه نسوز مانند آتمسفرهای احیاء هیدروژن.
سیمان های چاه نفت: این سیمان ها برای درزگیری چاه های نفت به کار می روند. عمده این نوع سیمان ها دیرگیر بوده و در برابر دماها و فشارهای بالا
مقاوم می باشند. این سیمان ممکن است در حفره چاه های آب و فاضلاب نیز به مصرف برسد.
سیمان های پرتلند ضد آب: این سیمان به رنگ سفید، خاکستری تولید می شود. این نوع سیمان، انتقال مویینه آب را تحت فشار ناچیز یا بدون فشار،
کاهش می دهد ولی جلوی انتقال بخار آب را نمی گیرد.
سیمان های با گیرش تنظیم شده: سیمان با گیرش تنظیم شده به گونه ای کنترل و ساخته می شود که می تواند بتنی با زمان های گیرش از چند دقیقه تا
یك ساعت تولید کند.
سیمان های رنگی: این سیمان ها بیشتر جنبه تزئینی دارند و در نماسازی سیمانی و تولید بتن نمادار به مصرف می رسند. 1
0 http://www.cementgroup.ir/cementType.aspx

9. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
9
جایگاه صنعت سیمان در ایران
سابقه تاریخی آغاز فعالیت این صنعت در ایران به سال 1833 میلادی باز می گردد . نخستین کارخانه تولید سیمان در ایران در شهر ری نزدیك تهران
احداث شد . صنعت سیمان ایران تا دهه 1864 میلادی نقش مهم و واقعی در صنعت ساختمان سازی ایران نداشت . مصرف سرانه سیمان در ایران از 34
کیلوگرم در سال 1861 به 344 کیلوگرم در سال 1894 افزایش یافته است . رشد واقعی تولید و مصرف سیمان در ایران طی دهه گذشته اتفاق افتاده است .
تا مارس 2414 ظرفیت اسمی تولید سیمان ایران به بیش از 62 میلیون تن رسیده است . هم اکنون 57 واحد تولیدی فعال در حال تولید سیمان در ایران
هستند .
گروه سیمان سازی فارس و خوزستان با 24 درصد بیشترین سهم را در بازار سیمان ایران دارند و بزرگترین تولید کننده سیمان به شمار می روند . آبیك
7 و 6 درصد سهم بازار را در اختیار دارند . هم اکنون 29 شرکت تولید سیمان در فهرست تالار بورس تهران قرار ، تهران و سیمان سپاهان نیز بیش از 9
دارند . تا پایان سال 1399 ایرانی بیش از 52 میلیون تن سیمان در ایران تولید شد که نسبت به ده سال قبل 119 درصد رشد داشته است . ایران هم اکنون
هشتمین تولید کننده بزرگ سیمان جهان و دومین تولید کننده بزرگ سیمان در خاورمیانه پس از ترکیه است .
ایران بیش از 1.9 درصد تولید جهانی و 1.6 درصد مصرف جهانی سیمان را در اختیار دارد . از سال 2442 تا کنون ایران شاهد رشد و جهش زیادی در بخش
مسکن و ساخت و ساز بوده است . در نتیجه تقاضا برای سیمان به سرعت افزایش یافته است . دولت در ابتدا مجبور به سهمیه بندی سیمان شد . این مساله
موجب ایجاد بازار سیاه برای سیمان شد و قیمت سیمان در بازار سیاه به مراتب بالاتر از قیمت دولتی بود . در برخی موارد قیمت سیمان آزاد در بازار سیاه
سه برابر سیمان دولتی شده بود . دولت برای تامین تقاضای فزاینده سیمان مجبور به احداث واحدهای تولیدی طی ده سال گذشته شده است .
دولت ایران پس از ماهها رایزنی با کارشناسان سرانجام در سال 2449 قیمت سیمان را آزاد اعلام کرد . این مساله تاثیر مثبتی در بازار سیمان داشت و
موجب پیشرفتهای زیادی شد چرا که اولا موجب شفافیت قیمت در بازار شد و ثانیا صنعت سیمان توانست قیمت فروش خود را تا 34 درصد افزایش دهد .
البته این مساله موجب ترکیدن حباب بخش مسکن شد و فعالیتهای این بخش به شدت کاهش یافت . در نتیجه در اواخر سال 2449 و اوایل 2448 صنعت
سیمان با مازاد عرضه روبرو شد . این مساله موجب شد تا فعالان بازار سیمان ایران برای فروش محصولات خود به بازار کشورهای همسایه به خصوص
عراق و ترکمنستان روی آورند . صادرات سیمان ایران از 244 هزار تن در سال 2449 به بیش از 5.6 میلیون تن در سال 2448 افزایش یافت . البته
واحدهای تولیدی سیمان در مرکز ایران به علت هزینه های بالای حمل و نقل نتوانستند از افزایش صادرات سیمان به کشورهای همسایه سود چندانی
ببرند . هزینه حمل و نقل هر تن سیمان 9 دلار به ازای هر 144 کیلوگرم است .
آمارها و اطلاعات جدید نشانگر رشد و رونق مجدد ساخت و ساز در اقتصاد ایران است . اجرای طرح مسکن مهر نیز تاثیر زیادی در رونق صنعت مسکن و
صنعت سیمان داشته است . دولت ایران اخیرا از اجرای طرح راه آهن جنوب غرب برای اتصال ایران به شهر بصره عراق خبر داده است . این خط راه آهن
تاثیر زیادی در افزایش صادرات کالا به عراق به خصوص سیمان خواهد داشت . البته صادر کنندگان سیمان ایران به عراق با رقابت شدیدی از سوی ترکیه

10. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
11
روبرو هستند . حذف یارانه های انرژی از سوی دولت مهمترین تهدید و چالش برای صنعت سیمان به شمار می رود . صنعت سیمان یکی از صنایعی است
که با اجرای این طرح با ضرر و زیان روبرو خواهد شد 1
روند تولید سیمان در ایران
همان طور که مشاهده می شود در سالهای اخیر با رشد تولید و رشد تقریبا پایاپای مصرف مواجه بوده ایم. پیش بینی می شود با افتتاح پروژه های جدید و انجام
طرح های افزایش ظرفیت ، میزان تولید سالانه افزایش یابد. 2
0 پورتال الکترونیکی صنعت سیمان ایران www.irancement.com
1 پورتال الکترونیکی صنعت سیمان ایران www.irancement.com
0
5,000,000
10,000,000
15,000,000
20,000,000
25,000,000
30,000,000
35,000,000
40,000,000
45,000,000
50,000,000
41
46
45
41
41
41
40
41
19
14
11
تولید
مصرف
صادرات
واردات

11. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
11
عوامل موثر بر توسعه صنعت سیمان در ایران
1 رشد جمعیت، جوان بودن جمعیت و نیاز آتی آنها به واحدهای مسکونی -
ساخت بنا یکی از مهمترین عوامل افزایش تقاضاست. با توجه به اینکه 67 درصد جمعیت ایران در شهرها و 33 درصد در روستاها ساکن هستند، مصرف
بخش مردمی جهت ساختمانسازی 53 درصد از کل سیمان مصرفی کشور خواهد بود.
2 نیاز پروژه های عمرانی به صنعت سیمان -
ساخت و سازهای غیرساختمانی نظیر امور زیر بنایی سهم نسبتا کمتری داشته است. میتوان برآورد کرد در حال حاضر بخش عمرانی 35 درصد از کل
سیمان مصرفی را به خود اختصاص میدهند.
3 توسعه شهرسازی و مقاوم سازی ساختمانها -
کشور ما در کمربند زلزله قرار دارد و ساخت ساختمان اسکلت آجری و مصالح بنایی باید با سرعت بیشتری به آن کنار گذاشته شود و ساخت و سازها و
اسکلت ساختمانی به سوی بتنی شدن هدایت شود. سالها کمبود و عرضه سنتی توزیع سیمان، موجب شده تا صنعت پیشساخته چه به صورت سازهیی و
چه به صورت اجزای بنایی، نظیر آجر و بلوك پیشرفت خوبی در کشور نداشته است. حتی همین امروز که عرضه سیمان و بتن آماده بهتر و گستردهتر از
گذشته است حدود 34 درصد سازههای ساختمانهای مسکونی ما فلزی است.
این در حالی است که در بعضی کشورها سازه سوله کارخانجات را هم با بتن میسازند و دلیل آن رشد صنعت بتن در آن کشورها است. هزینه و انرژی
مصرفی برای تولید سیمان بسیار کمتر از انرژی مصرفی برای تولید هم وزن آهن است اما زیان کشور از اجرای سازههای فلزی، اتلاف حدود یك میلیون
فولاد در سال و به هدر دادن منابع معدنی و آلودگی زیستمحیطی فراوان است.
0 بازسازی افغانستان وعراق و افزایش تقاضا در سایر کشورها -
برای مثال در یك برآورد تقریبی بازسازی عراق به 12 تا 14 میلیون تن سیمان نیازمند است. بر اساس همین برآوردها رشد صنعت سیمان سالانه 12 درصد
خواهد بود که به این ترتیب مصرف سیمان تا سال 2414 به 19 میلیون تن خواهد رسید. عراق در زمره واردکنندگان بزرگ سیمان باقی خواهند و مازاد
سیمان کشورهای منطقه را به خود جذب خواهد کرد. در حال حاضر موقعیت جغرافیایی ایران در شرایطی است که میتواند به راحتی بازارهای کشورهایی
همچون عراق، آذربایجان، افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، کویت، قطر، عمان و یمن را تحت پوشش قرار دهد با این وجود مساله اصلی صادرکنندگان
سیمان ایران چگونگی رساندن محصول به قاره آفریقاست چرا که سود و میزان فروش سیمان ایران در آن قاره بسیار بالا خواهد بود . اما متاسفانه نرخ حمل
و نقل دریایی محصولات سیمانی ایرانی به این قاره، در شرایط کاملا غیررقابتی با کشورهای رقیب ایران همچون، چین، ترکیه، کره و ژاپن میباشد . 1
0 دور نمای صنعت سیمان خاورمیانه، Saumen karkun از شرکت مشاور هولتک، هندوستان “ ، ماهنامه صنعت سیمان،

12. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
12
بهای تمام شده سیمان
سرمایهگذاری در یك صنعت زمانی مطلوب تلقی میشود که بتواند بازدهی مورد انتظار متناسب با ریسك آن سرمایهگذاری را برای سرمایهگذار تامین نماید. به
منظور تحصیل بازدهی مورد انتظار، محصولات و خدمات یك سرمایهگذاری باید دارای مزیت رقابتی باشد. یکی از عواملی که در تعیین مزیت رقابتی در یك بازار
رقابت کامل اثرگذار میباشد هزینههای تشکیل دهنده بهای تمام شده آن محصول میباشد. تفاوت اقلام بهای تمام شده کارخانجات قدیمی با کارخانجات جدید
بیشتر در هزینه استهلاك، هزینه پرسنلی و هزینههای مالی میباشد. در شرکتهای جدید هزینه استهلاك درصد زیادی از بهای تمام شده را تشکیل میدهد.
هزینه پرسنلی: یك کارخانه یك میلیون تنی سیمان که نیروی انسانی آن به صورت بهینه سازماندهی شده باشد حدود 375 پرسنل نیازمند است که متوسط
نفر ساعت تولید سیمان آن تقریبا 794 کیلوگرم میشود. پیشبینی میشود در سال 1398 متوسط هزینه پرسنلی یك تن سیمان حدود 85 هزار ریال گردد.
مواد اولیه: یکی دیگر از اقلام تشکیل دهنده بهای تمام شد، هزینه مواد اولیه میباشد. خاك رس، آهك، مارل، سنگ آهن، گچ و پزولان عمده مواد اولیه
مورد نیاز در تولید سیمان میباشد که معمولا کارخانجات در نزدیکی معادن این مواد احداث میشوند. براساس اینکه فاصله یك کارخانه تا معدن مواد اولیه چقدر
است و چقدر از مواد، از معادن خود شرکت تامین میشود و استخراج از معادن به صورت انفجاری است یا غیر انفجاری، هزینه مواد اولیه تولید یك تن سیمان
متفاوت خواهد بود. تقریبا هزینه مواد اولیه کارخانجات سیمان بین 16444 الی 22444 ریال در هر تن میباشد.
مواد نسوز و ساینده: مقدار استفاده از مواد نسوز برای تولید یك تن سیمان به کیفیت مواد نسوز و همچنین طول کوره و ظرفیت خط تولید بستگی دارد.
ضریب مصرف مواد نسوز برای تولید یك تن سیمان در کارخانجات جدید حدود 554 گرم و در بهترین خطوط حدود 274 گرم میباشد، در حالیکه این ضریب
برای خطوط تولید قدیمی کارخانجات حتی به 2544 گرم نیز میرسد. متوسط صنعت در مصرف مواد نسوز به 844 گرم میرسد. مواد سایشی نیز در آسیابهای
مواد اولیه و سیمان به کار میروند که معمولا فولادی و گاها سرامیکی )آلومینیایی( میباشند. متوسط ضریب مصرف مواد ساینده صنعت حدود 74 گرم برای هر
تن سیمان میباشد. متوسط هزینه مواد نسوز و ساینده صنعت نیز حدود 4444 ریال برآورد میشود که در کارخانجات جدید بسیار کمتر خواهد شد.
هزینه استهلاك: به عنوان یك هزینه غیرنقدی در بهای تمام شده سیمان تولیدی خطوط تولید جدید اثر زیادی دارد. هم اکنون هزینه احداث یك کارخانه
سیمان یكمیلیون تنی در ایران حدود 114 میلیون دلار یا حدود 835 میلیارد ریال برآورد میشود که 74 درصد این مبلغ شامل ساختمانها، تاسیسات، ماشین
آلات و تجهیزات به ارزش حدود 654 میلیارد ریال میباشد که در این گزارش فرض میشود به روش 14 درصد نزولی مستهلك گردد. بنابراین هزینه استهلاك
سال اول خطوط تولید جدید در حدود 65 میلیارد ریال )هزینه استهلاك یك تن سیمان حدود 65 هزار ریال( برآورد میگردد. هزینه استهلاك خطوط
15 و 24 سال( میباشد. با توجه به دو رقم ،14 ، قدیمی 14444 ریال برآورد گردید که برآوردی از میانگین هزینه استهلاك کلیه شرکتها با عمرهای متفاوت ) 5
فوق متوسط هزینه استهلاك یك تن سیمان به از 34 هزارریال در سال 98 خواهد رسید. هزینه تعمیر و نگهداری باید در ارتباط با میزان توقف کارخانه به گونهای
هماهنگ شود که مجموع هزینه تعمیر و نگهداری و هزینههای توقف )عدم تولید( به حداقل ممکن کاهش یابد.

13. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
13
انرژی مصرفی: در این صنعت به دو صورت انرژی الکتریکی و انرژی فسیلی میباشد. معیار مصرف انرژی الکتریکی در خطوط تولید مدرن به ازای هر تن
سیمان 145 کیلو وات ساعت و معیار مصرف انرژی فسیلی )مازوت( به ازای هر تن سیمان تولیدی 84 144 لیتر میباشد. میانگین مصرف انرژی الکتریکی در -
- - خطوط تولید سیمان ایران حدود 114 115 کیلو وات ساعت به ازای هر تن سیمان و میانگین مصرف انرژی فسیلی )مازوت( به ازای هر تن کلینکر تولیدی 114
144 لیتر میباشد.
انرژی حرارتی مورد نیاز برای پخت کیلنکر در کورههای دوار سیستم خشك با پیشگرمکن مجهز به پیش کلیسینه بین 754 944 کیلوکالری بر کیلوگرم کلینکر -
میباشد. هم اکنون سوخت فسیلی کارخانجات سیمان گاز یا مازوت یا ترکیبی ازآنها میباشد که ارزش حرارتی هر کیلو مازوت بین 9544 الی 14444 کیلو کالری
و ارزش حرارتی هر مترمکعب گاز بین 9 الی 14 هزار کیلوکالری میباشد در صورتی که کارخانهها مازوت مصرف کنند هزینه سوخت یك تن سیمان آن حدود
8هزارریال میباشد. با توجه به رویه کارخانجات جهت دوگانه سوز شدن، که در / 14 هزارریال و اگر کاملا گاز سوز، باشد هزینه سوخت یك تن سیمان آن حدود 6
این صورت درصد زیادی گاز مصرف میکنند متوسط هزینه سوخت هر تن سیمان حدود 11 هزار ریال میگردد. 1
0 بررسي وضعیت صنعت سیمان، عبدالحسین صادقي كارشناس شركت سرمایه گذاري ایران -

14. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
14
اطلاعات شرکتهای هولدینگ سیمان
مالکیت عمده
تولید سالانه میلیون تن
تولید روزانه / تن
تعداد خط تولید
تعداد
کارخانه
نام هولدینگها
ر
بخش خصوصی
13
43.000
18
20
بخش خصوصی
1
بخش خصوصی
+ خارجی
3
9.300
4
4
هولدینگ اسپندار خصوصی -
2
سازمان تامین اجتماعی
19
61.600
29
19
فارس و خوزستان
3
بنیاد مسضعفان
7
22.000
13
5
سیمان تهران
4
بانك صادرات
7
17.750
7
3
هولدینگ غدیر
5
بانك ملی
8
18.960
12
5
هولدینگ بانك ملی سیدکو -
6
سرمایه گذاری امید
2
6.000
2
1
سرمایه گذاری امید
7
خیریه همدانیان
1
3.300
3
1
خیریه همدانیان
8
بنیاد مسکن
1
3.300
1
1
بنیاد مسکن
9
دولت
2
6.600
2
2
سهام عدالت
10
-
63
191.810
91
61
جمع
-
تهیه شده توسط سایت سیمان ایران، مردادماه 1398

15. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
15
تصمیم گیرندگان در خرید نرم افزار نگهداری تعمیرات
وضعیت فروشهای قبلی سیستم نگهداری تعمیرات نشان می دهد که هر کارخانه به صورت مستقل تصمیم به خرید نرم افزار نگهداری تعمیرات گرفته است اما به
هر صورت می توان از تجربه موفق استقرار سیستم در یك شرکت برای سایر شرکتها استفاده کرد.
در شرکتهای تولید سیمان معمولا واحد نگهداری تعمیرات زیرمجموعه مدیر کارخانه یا معاونت فنی است. بنابراین مدیر کارخانه یا معاونت فنی شرکت برای خرید
نرم افزار تصمیم می گیرند.
طبق بررسی که روی ساختار سازمانی شرکتهای هولدینگ به عمل آمد در شرکت سیمان فارس و خوزستان، معاونت نگهداری تعمیرات وجود دارد که می توان با
مذاکره از این طریق زمینه فروشهای بعدی را فراهم نمود.
ویژگی های مدیریتی صنعت سیمان
حرکت شرکتهای سیمان به سمت استقرار سیستمهای یکپارچه IMS
 ISO 9001 سیستم های مدیریت کیفیت –
 ISO 14001 سیستم های مدیریت زیست محیطی –
 OHSAS 18001 سیستم های مدیریت ایمنی وبهداشت حرفه ای –
دریافت گواهینامه های مدیریت کیفیت در صنعت سیمان به صورت یك الزام در نیامده است. ولی تعدادی از شرکتها به این سمت حرکت کرده اند. حرکت
شرکتهای سیمانی به سمت استقرار سیستمهای مدیریت کیفیت باعث می شود فرآیندهای نگهداری تعمیرات مستند شوند و شاخص های کمی قابل اندازه گیری
برای ارزیابی فرآیند نگهداری تعمیرات تعیین شود. به این ترتیب تهیه شاخص ها به عنوان خروجی سیستم نگهداری تعمیرات در شرکتهای سیمان به صورت
جدی تری دنبال می شود. شرکتهایی که در پیوست 3 آمده اند موفق به کسب گواهینامه های مدیریت کیفیت شده اند.

16. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
16
فصل دوم: تولید سیمان

17. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
17
مراحل تولید سیمان
فرآیند تولید سیمان عموما به سه بخش کلی زیر تقسیم می شود .
1 آسیاب مواد ) سنگ شکن ، سالن ذخیره مواد، آسیاب مواد، سیلوهای مواد ( -
2 پخت ) کوره ، کولر، پیش گرمکن( -

18. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
18
3 آسیاب سیمان ) آسیاب سیمان و سیلوهای سیمان ( -
که در قسمت زیر راجع به آنها صحبت می کنیم:
1 استخراج مواد اولیه : مواد اولیه سیمان پرتلند اساسا شامل مواد آهکى و رسى مى باشند - . بدین معنى که در تهیه سیمان پرتلند از مواد خامى استفاده مى
شود که حاوى کربنات کلسیم و ترکیبات آلومینیوسیلیکات ها باشند . معادن مواد اولیه سیمان، خصوصا سنگ آهك، خاك رس، مارل، سنگ گچ و امثال آنها به
صورت معدن رو باز مى باشد. در استخراج موادى نظیر سنگ آهك، سنگ آهن و سنگ گچ نیز به چال زنى و انجام انفجار بوسیله دینامیت مى باشد . 1
0 ، گرفتگی های سیستم پخت سیمان، محمدرضا عزیزیان ، زمستان 0141

19. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
19
2 خرد کردن مواد اولیه : مواد - آهکی اصلی ترین ماده اولیه مصرفی است که معمولاً در ایران ، بصورت سنگ آهك صخره ای ، لایه لایه و نسبتاً
سخت می باشند . بدلیل صخره ای بودن این ماده اولیه و همچنین مواد اولیه دیگر ( مواد کمکی ) نظیر سنگ آهن و سیلیس، وجود دستگاههای سنگ شکن
یا خرد کن در کارخانه سیمان ، از ضروریات است . خاك رس معمولاً به همراه مقداری کلوخه های درشت وخرده سنگ است، که برای خرد کردن آنها یا از
خرد کن جداگانه و یا از خردکن مربوط به سنگ آهك استفاده می نمایند . برای خرد کردن سنگ آهك یا سایر مواد اولیه با ابعاد بالا از دستگاههای خرد
کن با طرح های گوناگون استفاده می شود که از جمله آنها :
الف( سنگ شکن هاى متحرك: این سنگ شکن مجموعه تجهیزاتی است که روی چرخ زنجیر یا تایر و یا سیستمهای هیدرولیك سوار شده اند و قادر
است متناسب با تغییر موقعیت سکوی بارگیری مواد اولیه ، تغییر جا بدهد. مواد خرد شده توسط این سیستم ، بوسیله نوار نقاله یا کامیون به کارخانه فرستاده می
شود. معمولاً در صورتیکه فاصله کمتر از 5 کیلومتر باشد مقرون بصرفه است که از نوار نقاله استفاده شود.
ب( سنگ شکن هاى ثابت: سنگ شکن ثابت در ابتدای خط تولید سیمان قرار دارد ، مواد اولیه بوسیله کامیون در داخل قیف سنگ شکن تخلیه می
گردند و پس از خرد شدن از طریق نوار نقاله راهی سالن ذخیره می شوند.
3 مخلوط کردن اولیه و ذخیره سازى : قبل از اینکه مواد خرد شده در سنگ شکن، راهى آسیاب مواد جهت پودر شدن شوند، به داخل سالنى ریخته مى -
شوند تا بدین وسیله هم با یکدیگر مخلوط شوند و هم اینکه، این سالن نقش انبار و ذخیره سازى را دارا است .

20. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
21
-0 خشک کردن مواد اولیه: در برخى کارخانجات سیمان، بدلیل موقعیت خاص جغرافیایى و باران خیز بودن منطقه برخى از مواد اولیه ) خصوصا خاك رس
( ، داراى رطوبتى هستند که استفاده مستقیم از آنها امکان پذیر نمى باشد . مانند سیمان مازندران
-5 آسیاب کردن مخلوط مواد خام: در روش خشك تولید سیمان ، باید مواد خام قبل از ورود به کوره بصورت پودر در آید . در ضمن برای پائین
آوردن چسبندگی مواد و جلوگیری از کلوخه شدن ، میبایستی تا حد امکان قبل از فرستادن پودر مواد خام به سیلوهای ذخیره ، آنرا خشك کرد . برای این
منظور از سیستم های مختلف، که بطور هم زمان خشك و پودر می کنند ، استفاده می شود .از جمله معروفترین این سیستم ها که در صنعت سیمان مورد
کاربرد عام تری دارند، آسیاب مواد گلوله ای و آسیاب مواد غلطکی می باشند.
الف( آسیاب مواد خام گلوله اى: این نوع آُسیاب ، متشکل از یك بشکه استوانه ای شکل می باشد که سطح داخلی آن توسط زره های شکل دار
پوشیده شده است .استوانه دارای حرکت دورانی معینی است و زره ها نقش حفاظت از بدنه و جهت دادن به حرکت مواد و گلوله های فولادی داخل آسیاب را
دارند.

21. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
21
ب( آسیابهاى غلطکى : این نوع آسیابها نیز دارای طرح های گوناگونی هستند . در ابتدا از این نوع آسیاب ها برای پودر کردن ذغال سنگ سوخت
مصرفی در کارخانه سیمان استفاده میشد . ولی به دلیل سادگی سیستم ، پائین بودن مصرف انرژی و قیمت مناسب ، بمرور در قسمت پودر کردن مواد خام
سیمان نیز از آنها استفاده گردید .
6 تنظیم مواد خام :پس - از پودر کردن مواد ، آنرا در سیلوهای مواد خام ذخیره مینمایند . از پودر حاصله توسط آزمایشگاه نمونه برداری می شود . پس از
آنالیزهای مقدماتی، توسط دستگاه اشعه ایکس یا انجام تجزیه آنالتیك وهمچنین برخی آزمایشات فیزیکی و انجام تنظیمات لازمه، آنچه که بدست می آید
موسوم به خوراك کوره است . ترکیب خوراك کوره بستگی به نوع سیمان دارد . عمده ترین پارامترهائی که مورد آزمایش قرار میگیرند عبارتنداز درصد
کربنات، درصد اشباع آهك، مدول های مختلف، نرمی و رطوبت مواد خام . برای دستیابی به سیمان با ترکیب مطلوب میبایستی مخلوط مواد خام آنچنان
ترکیبی داشته باشد که پس از پخت ، کلینکر با ترکیب لازم بدست آید .
7 سیلوهاى مواد خام: عمل عمده اى که در یکنواخت کار کردن کوره و بالا بردن کیفیت کلینکر و در نهایت سیمان موثر است، یك نواختى ترکیب خوراك -
کوره، خوب مخلوط شدن و همگن بودن آن مى باشد . بمنظور همگن کردن یا هموژنیزه شدن مطلوب مواد خام ، از سیلوهای ذخیره مجهز به سیستم های
هوادهی استفاده میشود . این سیلوها عموماً از بتن ساخته شده اند و طرح آنها طوری است که قادر به مخلوط کردن مواد توسط هوا و همچنین نقل و انتقال
مواد بوسیله هوا می باشند .

22. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
22
-9 پیش گرم کن و کلساینر: مواد خام سیمان، متشکل از کربنات ها و سیلیکاتها است .میبایستی این مواد پخته شوند و بصورت اکسیدهای عناصر
تشکیل دهنده مواد خام و همچنین فازهای متشکل از این اکسیدها، درآیند .برای این منظور،عمل پختن و تشکیل فازها در چهار قسمت صورت میگیرد
-1 پیش گرم کن
-2 کلساینر
-3 کوره
-4 خنك کن

23. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
23
8 کوره دوار : - قسمت اصلى عمل پختن در کوره صورت مى گیرد. کوره سیمان، یك استوانه فلزى است که طول و قطر آن، متناسب با ظرفیت کارخانه مى
باشد .
14 خنک کن ) کولر - ) : کلینکر خروجى از کوره داراى درجه حرارتى حدود 1444 تا 1244 درجه مى باشد. بازیابى این مقدار حرارت و همچنین مشکل بودن
جابجا کردن کلینکر داغ، ضرورت سرد کردن آنرا ایجاب مى نماید. خاصیت اساسى دیگر سرد کردن کلینکر، تکمیل و تشکیل کریستالهاى کلینکر و بالا رفتن
کیفیت آن مى باشد .
11 سیلو ) انبار ( کلینکر : -
کلینکر خروجى از خنك کن قبل از ورود به آسیاب سیمان، در سیلو، یا انبار، یا سالن ذخیره مى گردد .

24. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
24
-12 آسیاب سیمان : برای پودرکردن کلینکر حاصل از پخت مواد نیز از آسیابهای گلوله ای و یا غلطکی استفاده میشود .در این قسمت از خط تولید
بهمراه کلینکر ورودی به آسیاب سیمان ، مقداری گچ خام نیز به آسیاب تغذیه میگردد . پودر حاصل از آسیاب شدن کلینکر و گچ خام در آسیاب سیمان،
موسوم به سیمان است.

25. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
25
13 سیلوهاى سیمان : سیلوهای - سیمان، برای ذخیره سازی سیمان تولیدی توسط آسیاب سیمان است . معمولاً ظرفیت تولید آسیاب سیمان آنچنان
درنظر گرفته میشود که با 19 ساعت کار شبانه روزی جوابگوی تولید کوره باشد . سیستم بارگیری کیسه یا فله آنچنان ظرفیتی دارد که معمولاً در روز
بارگیری انجام میشود . بدلیل فوق و همچنین توقف های احتمالی آسیاب سیمان و خنك تر شدن سیمان ، ضرورت وجود سیلوهای سیمان حتمی است .
سیلوهای سیمان بتونی است، همانند سیلوهای مواد خام کف آن ها بوسیله ارسلاید مفروش است و متناوباً از طریق این ایراسلایدها ، هوای محیط به داخل
سیمان دمیده میشود . هدف از دمیدن هوا خنك تر کردن سیمان و پیش گیری از فشرده و کلوخه شدن سیمان در سیلوها می باشد .
-10 بارگیر خانه: بارگیری سیمان بصورت پاکتی و یا فله ای صورت میگیرد. بارگیرخانه درانتهای خط تولید قرار دارد . با توجه به موقعیت محلی کارخانه
ممکن است و دارای امکانات مختلف بارگیری، نظیر بارگیری در کامیون، کشتی، واگن چه به صورت کیسه و یا چه بصورت فله باشد.

26. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
26
روشهای تولید سیمان
اصولا چهار روش براى تولید سیمان وجود دارد : - 1 روش تر
2 روش نیمه تر -
- 3 روش نیمه خشك
- 4 روش خشك
روش تر و نیمه تر
در روش تر و نیمه تر خاك رس مصرفى در دستگاه دوغاب ساز ( Wash mill ) ، تبدیل به دوغاب مى گردد. سپس دوغاب خاك رس به همراه سنگ آهك
در آسیاب مواد خام مخلوط و نرم گشته و تبدیل به دوغاب با غلظت بیشترى مى شود. پس از تنظیمات لازم توسط آزمایشگاه، بعنوان خوراك کوره مورد مصرف
قرار مى گیرد. در روش نیمه تر، مواد خروجى از آسیاب مواد به صورت دوغاب است و قبل از ورود به کوره بوسیله فیلتر پرس آب آن گرفته مى شود و بصورت
کیك یا آماج ) حبه ( به کوره تغذیه مى گردد .
حوض خوراك کوره روش تر سیمان تهران
روش نیمه خشک
در روش نیمه خشك مواد اولیه بصورت خشك با یکدیگر مخلوط گشته و به آسیاب مواد خام تغذیه مى گردند. مواد خروجى از آسیاب مواد به صورت پودر است.
قبل از تغذیه این پودر به کوره مقدارى آب روى آن پاشیده مى شود و آن را به صورت آماج یا حبه در آورده و به کوره تغذیه مى نمایند .

27. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
27
روش خشک
در روش خشك مواد اولیه خشك وارد آسیاب مى شود. پودر خروجى از آسیاب مواد، پس از تنظیم، به عنوان خوراك کوره مصرف مى گردد .
روشهاى مختلفى براى تولید سیمان هاى مختلف وجود دارد که عمدتا بستگى به تکنولوژى مورد استفاده و جنس سیمان دارد، تکنولوژى مورد استفاده براى تولید
سیمان به مرور دستخوش تحول و پیشرفت بوده است. هم اکنون صنعت سیمان با برخوردارى از آخرین تکنیك هاى اعجاب انگیز، با استفاده از روش خشك و
به کمك سیستم هاى اتوماتیك، شاهد پیشرفت هاى شگرف در طول تاریخ 164 ساله تولید صنعتى خود مى باشد. روش تولید برخى سیمان ها نظیر سیمان
آلومینایى کاملا متفاوت با روش تولید سیمان پرتلند مى باشد. 1
اهمیت نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان
نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان اهمیت بسیار بالایی دارد که دلایل آن به شرح زیر است:
-1 سرمایه بالای بکار رفته در این صنعت برای خرید ماشین آلات
با توجه به این که این صنعت جزء صنایع مادر محسوب می شود و حجم سرمایه مالی بالایی از منابع کشور صرف احداث کارخانجات سیمان گردیده است ، حفظ
و نگهداری این سرمایه و جلوگیری از استهلاك بیش از حد آن یك وظیفه ملی است. تجربه نشان داده که دلایل عمده تخریب و استهلاك زودرس تکنولوژی به
شرح زیر است:
 عدم بهره برداری درست
 دقیق نبودن محاسبات مهندسی در زمان طراحی
 نبود دانش فنی و کارشناسان تعمیراتی مجرب
 نبود سیستم جامع و مکانیزه نگهداری تعمیرات 2
-2 پیوسته بودن خط تولید :
در یك سیستم تولید پیوسته توقف دستگاه باعث توقف خط می شود و در صنعت سیمان این می تواند باعث کاهش خروجی خط و پایین آمدن بهره وری شود. 3
-3 ارتباط مستقیم اتوماسیون صنعتی با اهمیت نگهداری تعمیرات
0 گرفتگی های سیستم پخت سیمان، محمدرضا عزیزیان ، زمستان 0141
1 تحلیل عملکرد سیستم برنامه ریزی نت در شرکت سیمان خوزستان، حسین میرزاخانی
1 اهمیت نگهداری و تعمیرات در صنایع، سید حمیدرضا عظیمی

28. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
28
در گذشته، ماشین آلات تولیدی در کارخانه ها معمولاً دستی بودند و کمتر ماشین ها و دستگاههای نیمه خودکار و خودکار دیده می شدند. به تدریج با رشد
تکنولوژی دستگاه ها به سمت دستگاههای خودکار و نیمه خودکار حرکت کردند. این روند حرکتی به سوی اتوماسیون منجر به حرکتی در نیازهای مهارتی
کارگران و کارکنان نیز شد. کارگرانی که قبلاً می بایست دارای مهارت و سرعت بالا در تولید و کاربری دستگاهها می بودند، به تدریج قدری نیازشان به این
مهارت کمتر شد. همگام با پیچیده تر شدن طرح و ساختار سیستم های صنعتی و بالا رفتن عامل وابستگی بین مراحل تولید یك محصول و خودکار شدن عملیات
تولیدی، میزان احتیاج به مهارت های کارکنان نگهداری تعمیرات و مدیریت و برنامه ریزی نگهداری تعمیرات افزایش یافت 1.
-4 بالا بودن هزینه فرصت از دست رفته به دلیل توقف خط تولید
با توجه به این که سیمان یك صنعت سودآور است، در صنعت سیمان هر روز توقف خط تولید باعث از دست رفتن سود چندصد میلیون تومانی خواهد شد. بنابراین
هدف اصلی در این صنعت انجام نگهداری تعمیرات کارآمد به گونه ایست که کمترین توقف تولید را داشته باشیم.
-5 تاثیر زیاد نگهداری تعمیرات در کاهش قیمت تمام شده
با توجه به این که سیمان کالایی است که قیمت آن توسط دولت کنترل می شود، تنها راهی که یك شرکت سیمان برای افزایش سود خود دارد پایین آوردن
قیمت تمام شده کالاست. از طرف دیگر همان طور که در قسمتهای قبل گفتیم استهلاك ماشین آلات بخش مهمی از بهای تمام شده کالا را به خود اختصاص
می دهد. بنابراین یك شرکت سیمان باید فعالیتهای نگهداری تعمیرات خود را طوری مدیریت نماید که کمترین استهلاك و کمترین بهای تمام شده را داشته
باشد.
-6 تاثیر نگهداری تعمیرات بر کاهش مصرف انرژی
نگاهی گذرا به وضعیت مصرف انرژی در صنایع تولیدی و خدماتی کشور نشان می دهد که میزان مصرف انرژی در صنایع کشور در مقایسه با صنایع مشابه
در کشورهای پیشرفته، مطلوب نبوده که این موضوع شاید مربوط به طراحی تکنولوژی های بکار رفته درصنعت ماست که مربوط به چندین دهه گذشته و
زمانی که هنوز بحران نفتی بوجود نیامده بود، می باشد. مدیریت انرژی تنها و نزدیك ترین راه برای بهره برداری بهینه از منابع انرژی و سوخت های موجود
است . استفاده از مدیریت انرژی به نوبه خود مفید و موجب ازبین رفتن تلفات و کاهش هزینه ها می شود . صنعت سیمان نیز بعنوان یك صنعت رو به رشد
در کشور، دارای تنوع مصرف و همچنین از صنایع پرمصرف انرژی می باشد. بنابراین بکارگیری یك سیاست مصرف بهینه می تواند ضمن کمك به اقتصاد
کشور، باعث کاهش هزینه ها و افزایش سودآوری گردد .
0 اهمیت نگهداری و تعمیرات در صنایع، سید حمیدرضا عظیمی

29. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
29
بهبود بخشیدن به وضعیت نگهداری و تعمیرات در کارخانه ها معمولاً منجر به صرفه جویی انرژی می شود. وسایل و تجهیزات روغنکاری شده باعث
کاهش اتلاف انرژی ناشی از اصطکاك می شوند؛ نظافت سیستم های روشنایی موجب انتقال نور بیشتر شده و تعویض به موقع فیلترها افت فشار را کاهش
می دهد. اینها مواردی از نقش سیستم نت مطلوب در مصرف بهینه انرژی می باشد. 1
ویژگی های فنی صنعت سیمان
خط تولید پیوسته
پیوسته بودن خط تولید صنعت سیمان اهمیت نگهداری تعمیرات را در این صنعت دوچندان می کند. چون با از کار افتادن هر دستگاه کار خط تولید متوقف می
شود. به طور کلی نگهداری تعمیرات در خطوط پیوسته تولید بیشترین اهمیت و پیچیدگی را دارد.
0 نقش سیستم نگهداری و تعمیرات بهینه در کاهش مصرف انرژی، حامد میرزاپور

30. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
31
گلوگاه خط تولید: کوره
دپارتمان کوره گلوگاه این خط تولید پیوسته است و راندمان دپارتمان کوره معیار راندمان کار یك کارخانه است. کوره بیشترین مصرف انرژی و انتشار گازهای
گلخانه ای را در صنعت سیمان دارد.
خروجی کوره ماده ای دانه ای شکل و سبز و خاکستری رنگ به نام کلینکر است که ماده اصلی سیمان است و می تواند به فروش هم برسد. معمولا برای بیان
ظرفیت خط تولید سیمان ظرفیت تولید کلینکر هم اعلام می شود.
نمونه ای از کلینکر
برای کوره محاسبه می شود. OEE و شاخص MTBF در کارخانه های سیمان معمولا شاخص های نگهداری تعمیرات مثل
مواد نسوز داخل کوره بر اثر عوامل مکانیکی، حرارتی یا شیمیایی فرسوده می شوند. فرسایش مواد نسوز می تواند باعث توقف کوره شود. به همین دلیل معمولا
زمانی که نیاز به نسوزکاری کوره باشد، خط تولید را متوقف می کنند و در همان تعمیرات اساسی را هم انجام می دهند.

31. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
31
الکترو موتورهای کوره های سیمان
سوختن الکتروموتورها شایع ترین مورد خرابی در صنعت سیمان است که نیاز به تعمیر اضطراری دارد. این خرابی می تواند باعث توقف خط تولید شود. از طرف
دیگر اکثر الکتروموتورهای بالای 34 کیلو وات وارداتی هستند. به همین دلیل تامین آنها نیز برای شرکت زمان بر و هزینه بر است. فعالیتهای نظافت، روانکاری و
ارتعاش سنجی الکتروموتورها از جمله عوامل تعیین کننده در جلوگیری از سوختن آنها می باشد. 1
وجود سیستمهای اتوماسیون و مانیتورینگ صنعتی
اتوماسیون صنعتی به بهره گیری از رایانه ها بجای متصدیان انسانی برای کنترل دستگاه ها و فرایندهای صنعتی گفته میشود. اتوماسیون یك گام فراتر از مکانیزه
کردن است . مکانیزه کردن به معنی فراهم کردن متصدیان انسانی با ابزار و دستگاه هایی است که ایشان را برای انجام بهتر کارشان یاری میرساند. نمایان ترین
و شناخته شده ترین بخش اتوماسیون صنعتی ربات های صنعتی هستند.
امروزه کاربرد اتوماسیون صنعتی و ابزار دقیق در صنایع و پروسه های مختلف صنعتی به وفور به چشم می خورد . کنترل پروسه و سیستمهای اندازه گیری پیچیده
ای که در صنایعی همچون نفت ، گاز ، پتروشیمی ، صنایع شیمیایی ، صنایع غذایی ، صنایع خودرو سازی و غیره بکار می آید نیازمند ابزارالات بسیار دقیق و
حساس می باشند . پیشرفتهای تکنیکی اخیر در کنترل فرایند و اندازه گیری پارامترهای مختلف صنعتی از قبیل فشار ، دما ، جریان و غیره باعث افزایش کیفیت
محصولات و کاهش هزینه های تولید گردیده است .
به طور کلی دستگاه های اتوماسیون صنعتی وظایف زیر را بر عهده دارند:
• نمایش وضعیت لحظه ای هر یك از ماشین آلات و دستگاهها
• نمایش و ثبت پارمترهای مهم و حیاتی یك سیستم
• نمایش و ثبت آلارمهای مختلف در زمانهای بروز خطا در سیستم
• نمایش محل خرابی و زمان وقوع ایراد در هر یك از اجزای سیستم
• نمایش پروسه های تولید با استفاده از ابزارهای گرافیکی مناسب
• امکان تغییر برخی از فرایندهای کنترلی از طریق برنامه مونیتورینگ
1 تحلیل عملکرد سیستم برنامه ریزی نت در شرکت سیمان خوزستان، حسین میرزاخانی

32. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
32
•
وجود سیستم اسکنر حرارت بدنه کوره
ارتباط سیستمهای اتوماسیون صنعتی با فرآیند نگهداری تعمیرات
-1 تشخیص سریع عیوب ایجاد شده در دستگاه
-2 امکان دریافت اتوماتیك کارکرد و توقف دستگاه ها در کمترین زمان
-3 امکان تعریف سرویسهای نگهداری تعمیرات بر اساس کارکرد

33. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
33
فصل سوم: نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان

34. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
34
فرآیندهای نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان
نگهداری تعمیرات اضطراری و پیش گیرانه
در شرکتهای سیمان فرآیندهای نگهداری تعمیرات اضطراری و پیش گیرانه وجود دارد و به صورت کامل اجرا می شود. مساله اصلی در صنعت سیمان اجرای
نگهداری تعمیرات کارآمد با کمترین زمان توقف است.
دریك شرکت سیمان سرویسهایی از انواع زیر روی دستگاه ها تعریف می شوند:
 مکانیك: انجام کلیه کارهای مکانیکی روی ماشین آلات
 برق : انجام کلیه کارهای برقی روی ماشین آلات
 روانکاری:
در یك تعریف ساده، روانکاری روشی است برای جلوگیری از اصطکاك و سایش سطوح متحرکی که روی یکدیگر قرار می گیرند.اصطکاك عبارت از
نیرویی است که در برابر حرکت یك سطح بر روی سطحی دیگر ایجاد مقاومت می کند. بنابراین اصطکاك وقتی وجود دارد که سطوح نسبت به
یکدیگر دارای حرکت باشند مانند گردش یك میل لنگ در داخل یك یاتاقان ثابت یا غلطیدن ساچمه ها در بدنه ثابت بلبرینگ. کار اصلی روانکاری،
کاهش میزان اصطکاك بین سطوح متحرك و ثابت است که توسط روانکارها )انواع روغن، گریس و...( امکان پذیر می شود. سالهاست که دنده های
بزرگ دوار در صنعت سیمان به عنوان محرك اصلی آسیابهای دوار، کوره های گردان و امثال انها کاربرد دارند. عملکرد صحیح و قابل اطمینان این
دنده ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و در نتیجه روانکاری انها مساله ای بسیار مهم تلقی می شود.
اولین قدم برای روانکاری تجهیزات مراجعه به راهنما یا دستورالعمل سازنده اصلی تجهیزات است.این سند باید پاسخ گوی تمامی سوالات مصرف
کننده باشد. البته راهنمای تجهیزات ممکن است قدیمی باشد و روانکار بهتری نسبت به آن چه در دستورالعمل سازنده اصلی تجهیزات ذکر شده در
دسترس قرار گرفته باشد. روغن و گریس دو گروه عمده روانکارها می باشند. انتخاب نوع روانکار بستگی به نوع تجهیزات دارد. 1
0 گریس آلومینیوم در صنایع سیمان، مسعود تیموری

35. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
35
 بهره برداری: فعالیتهایی است که واحد تولید انجام میدهد. عموما شامل نظافت صنعتی است.
 فیلتراسیون: امروزه موضوع محیط زیست بیش از هر زمان دیگری توجه انسان و مخصوصاً دانشمندان و کارشناسان رشتههای مختلف را برانگیخته
است در همین راستا توجه مدیران و کارشناسان صنایع مختلف بر برنامهریزی برای کاهش آلاینده های زیست محیطی یك ضرورت اجتناب ناپذیر
بوده است. 1 در یك تقسیم بندی، آلاینده های هوا به سه گروه آلایندههای شیمیایی، آلاینده های میکروبیولوژیکی و ذرات معلق تقسیم می شود که
آلایندههای کارخانجات سیمان از نوع سوم )ذرات معلق( با واحد سنجش gr/Nm3 یا mg/Nm3 میباشد. شاید نتوان ادعا کرد که آلایندگی یك
صنعت صفر باشد ولی آنچه که از اهمیت زیادی برخوردار است استفاده از فنآوری جدید کنترل و تقلیل آن تا حد ممکن است. در صنعت سیمان
فیلتراسیون از اجزای جدایی ناپذیر فرآیند تولید محسوب می شود. برای غبارگیری فیلترهای مختلفی در صنعت سیمان استفاده شده و میشود:
1. سالن های ته نشینی
2. جداکننده های ثقلی
3. اسکرابرها
4. جداکنده های گریز از مرکز: باتوجه به اینکه راندمان سیکلونها برای ذرات زیر 14 میکرون به شدت اُفت میکند و ذرات زیر 14 میکون وارد قسمتهای
انتهایی دستگاه تنفس میشود و لذا بسیار خطرناك می باشند، پس از این سیستم بعنوان پیش تصفیه، و نه فیلتراسیون اصلی، در صنعت سیمان استفاده می
شود.
5. الکتروفیلتر: راندمان کلی 88 درصد.
%88/ 6. بگ هاوس )فیلترهای کیسهای(: راندمان کلی 7
7. فیلتر هیبرید: ترکیبی از یك خانه فیلترالکتریکی ) 84 % فرآیند غبارگیری( و یك خانه فیلتر کیسهای ) 14 % غبارگیری(.
0 شرکت سیمان اصفهان www.isfahancement.com

36. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
36
انواع فعالیتهایی که برای هریك از گروهها تعریف می شود عبارتند از:
 نطافت عمومی
 نظافت صنعتی
 روانکاری
 بازرسی عمومی
 بازرسی Condition Monitoring
وجود Condition Monitoring
Condition monitoring یا مراقبت وضعیت روشی است که وضعیت واقعی ماشین الات را با استفاده از آزمایش نشان می دهد. در صورتی که دستگاه در
وضعیت نامطلوب قرار داشت روی ان سرویس مناسب انجام می شود.به طور کلی رویه CM ماشین آلات به شکل زیر است:

37. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
37
آنالیز روغن
مهمترین و درعین حال آسانترین وظیفه CM ، تشخیص شروع تغییر روند فرسایش ، قبل از فرسایش غیر عادی است . کنترل روند فرسایش عناصری نظیر :
آهن ، مس ، سرب ، آلومینیوم سیلیس و ... رای کنترل فرسایش قسمتهای حساس سیستمهای مکانیکی و هیدرولیك نظیر : یاتاقانها ، گیربکس ، رینگ ،
پیستون و ... از اهمیت خاص برخوردار است . روغن در یك ماشین همانند خون در بدن انسان است و در حقیقت علاوه بر کاهش اصطکاك و ایجاد سطوح لغزنده
در قطعات دوار، بسیاری از آلودگیها را از محیط عملکرد قطعات دور نموده و مواد مورد نیاز آنها ) Additive ( از قبیل : مواد جلوگیری کننده از سایش ،
ضداکسیداسیون ، پایدارکنندگی روانکار، افزایش مقاومت در برابر فشار ) EP ( ، مواد محافظت کننده در برابر خوردگی و ... را در اختیار قطعات قرار می دهد و
نقش تصفیه کنندگی دارد . بنابراین باتوجه به تماس مولکولی روغن با قطعات دوار ، انجام آزمایشات ویژه روغن مصرفی ماشین آلات و آنالیز آنها می تواند
اطلاعات بسیار با ارزشی در اختیار ما قرار دهد .
در صنعت سیمان آنالیز روغن روی تجهیزات زیر انجام می شود:
1 گیربکس ها از قبیل گیربکس آسیاب مواد و گیربکس اصلی آسیاب سیمان ،گیربکس اصلی کوره -
2 سیستم های روانکاری تجهیزات اعم از سیستم هیدرواستاتیکی آسیاب سیمان و موادگلوله ای -
3 روغن های سیستم های هیدرولیکی اعم از سیستم هیدرولیك استاکر ، سیستم هیدرولیك گریت کولر -
نمونه ای از نتایج ازمایش

38. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
38
آنالیز ارتعاش
تمامی ماشینهای دوار دارای ارتعاش هستند ، واین ارتعاشات حدود استانداردی دارند. با بروزعیوب مختلف در ماشین آلات و عدم رعایت استانداردهای ارتعاش ،
مقدار ارتعاش افزایش یافته ، موجب خرابی در قطعات شده و خسارات جبران ناپذیری را حادث خواهد شد . برخی ازعلل مختلف ایجاد ارتعاش در ماشین آلات
عبارتند از :
 ناهم محوری اجزاء ) کوپلینگها (
 نابالانسی قطعات ماشین
 عدم فونداسیون مناسب جهت استقرارتجهیزات ) الکتروموتورهای بزرگ (
 خوردگی و فرسایش قطعات
 شل شدن پیچ و مهره ها و اجزاء نگهدارنده ماشین در محل استقرار خود
 وجود هارمونیکهای فرد بدلایل مختلف از جمله : پائین بودن کیفیت توان برق
 عدم بهره برداری صحیح از دستگاه

39. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
39
3 1 3 برنامه ریزی تعمیرات اساسی )اورهال - - 1 )
تعمیرات اساسی فرایندی است که در آن خط تولید متوقف می شود و روی دستگاه ها سرویس انجام می شود. ماهیت سرویسهایی که انجام می شود می تواند
پیشگیرانه یا تعمیری باشد. ویژگی های مهمی که تعمیرات اساسی در صنعت سیمان دارد به شرح زیر است:
-1 هدف کوتاه کردن زمان پروژه تعمیرات اساسی است تا از توقف خط تولید تا حد امکان کم کند .
-2 تعمیرات اساسی ممکن است به صورت برنامه ریزی نشده انجام شود. مثلا کوره متوقف شده و نیاز به نسوزکاری دارد. به دلیل حجم خرابی ایجاد
شده ممکن است تعمیرات اساسی را در همان زمان انجام دهند.
-3 ممکن است تعمیرات پیش گیرانه ای که زمان انجام آنها فاصله کمی با زمان تعمیرات اساسی دارد، به تعمیرات اساسی موکول شود تا در مجموع
کمترین توقف را داشته باشیم.
3 1 3 1 مقدمات و مراحل کلی برای برنامه ریزی و کنترل تعمیرات اساسی - - - :
بهتر است یك نرم افزار کنترل پروژه مانند مایکروسافت پروژکت یا پریماورا جهت امر کنترل پروژه تعمیرات اساسی انتخاب گردد . همخوانی کامل مایکروسافت
پروژکت با سایر نرم افزارهای کاربردی مانند مجموعه مایکروسافت آفیس در کنار قابلیت های حرفه ای آن می تواند یك امتیاز باشد . در پروژه های کوچك با
حجم کم فعالیتها و دوره ی زمانی کوتاه مدت، شما می توانید تمام امور پروژه را در محیطی مانند مایکروسافت اکسل طراحی و اجرا کنید .
- 1 واحدهای فنی کلیه تعمیرات مورد نیاز یك دستگاه )مکانیکی تاسیساتی برق و ابزاردقیق( را در دوره تعمیرات اساسی شناسایی می کنند. واحد برنامه – –
ریزی می تواند با استفاده از گزارش بیشترین خرابی ها سرویسهایی را برای انجام شدن در دوره تعمیرات اساسی پیشنهاد کند.
2 طی جلساتی مشترك با حضور سرپرستان واحدهای تولید ، تعمیرات و بازرسان فنی اولویت بندی و زمانبندی فعالیتهای تعمیراتی انجام می گردد - .
3 گروه های کاری شناسایی می شوند و و توالی کارها براساس گروه های اجرایی برنامه ریزی می شود - . مثلا مکانیك می تواند به سه گروه A و B و C
تقسیم شود. اگر نیاز به کار پیمانکاری وجود داشته باشد، هماهنگی لازم برای تامین نیروی پیمانکار انجام می شود. با توجه به این که زمان پایان پروژه تعمیرات
0 overhaul

40. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
41
اساسی مهم است، می توان با برون سپاری فعالیت ها زمان پروژه را کاهش داد. مواد مورد نیاز برآورد شده و پروسه خرید و تامین می بایست پیش از اجرای کار
پیگیری گردد .
- 4 برای هر فعالیت تعمیر و یا سرویس ، در زمان تعمیرات اساسی دستورکار صادر می گردد و دستورکار باید پس از انجام به تایید بازرسی فنی و تولید به عنوان
تحویل گیرنده کار برسد .
-4 بر اساس ماهیت برنامه، حجم فعالیت ها و برنامه زمانبندی، در دوره زمانی مشخص درصد پیشرفت فعالیت ها می بایست ثبت گردد و نمودارهای
مقایسه ای تهیه شود و پروژه کنترل گردد .
برنامه ریزی تعمیرات اساسی هم مانند هر فرآیند دیگری چرخه Plan-Do-Check-Act را طی می کند:
مراحل انجام کار به صورت شماتیك در شکل زیر نمایش داده شده است:

41. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
41

42. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
42

43. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
43
منابع معمولا گروه های کاری تعریف می شوند:
3 1 3 2 برنامه ریزی تعمیرات اساسی با در نظر گرفتن - - - Conditional Monitoring
Conditional Monitoring و بازرسی های ویژه پیش از آغاز تعمیرات اساسی یکی از اساسی ترین مبناهای برنامه ریزی تعمیرات اساسی می باشد. انجام
بازرسی های PM در زمانهای مشخص ، پیش از دوره تعمیرات اساسی و نیز تحلیل و آنالیز نتایج بازرسی های دوره ای نقش موثری در تعیین فعالیتهای مورد
نیاز خواهد داشت .
3 1 3 2 1 فواید - - - - Conditional Monitoring در هنگام برنامه ریزی تعمیرات اساسی :
1 از برنامه ریزی فعالیتهای تعمیر بر روی تجهیزاتی که بر اساس نتایج بازرسی ها نیازی به تعمیر ندارند، جلوگیری می نماید، - میزان فعالیتهای غیر ضروری
کاهش یافته و در نتیجه بهره گیری موثر تر از زمان با تمرکز بر فعالیتهای ضروری امکان پذیر می گردد .
- 2 با تشخیص نوع عیب موجود در دستگاه )مثلا خرابی بلبرینگ یا لاین نبودن شفت و ...( تشخیص نوع فعالیت تعمیر و گروه کاری انجام دهنده کار و در
نتیجه برنامه ریزی فعالیت تعمیر دقیق تر و آسان تر خواهد بود . - 3 خسارات متداول در دوره تعمیرات اساسی خصوصا در ارتباط با تجهیزات حساس کاهش می یابد. برای مثال باز و بسته نمودن یك کمپرسور بدون انجام هیچ
گونه تعمیری جهت انجام بازرسی تجهیز خود باعث خسارت بوده و نیاز به تعویض برخی قطعات را ایجاب می کند در صورتی که با انجام بازرسی PM بدون نیاز
به باز نمودن کمپرسور از معیوب بودن و یا سلامت تجهیز آگاه خواهیم شد .
-4 برنامه ریزی فعالیتها، گروه های کاری ، برآورد مواد مورد نیاز دقیق تر صورت می گیرد .

44. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
44
ثبت توقفات خط تولید
ثبت و تحلیل توقفات اهمیت بسیار زیادی در صنعت سیمان دارد. به دلیل این که وضعیت در دسترس بودن دستگاه ها (Availability) را مشخص می کند. از
طرف دیگر می توان با استفاده از ابزارهای تحلیلی مثل نمودار پارتو علت توقفات را بررسی کرد. ثبت توقفات می تواند به صورت دستی صورت گیرد یا از واحد
اتوماسیون صنعتی دریافت شود و وظیفه تحلیل آن برعهده واحد برنامه ریزی نت است. توقفات به دو گونه اضطراری یا پیش گیرانه می تواند اتفاق بیفتد.
منحنی وان حمام و کاربرد آن در صنعت سیمان 1
اگر منحنی تابع نرخ شکست دستگاه ها U شکل باشد) معروف به منحنی وان حمام(، نرخ شکست دستگاه در ابتدا روند کاهشی دارد) دستگاه عمر اولیه خود را
طی می کند(. سپس در یك بازه زمانی ثابت است)دوره عمر مفید دستگاه( و سرانجام روند افزایشی ) دوره انقراض( را طی می کند. در واقع هر دستگاه مراحل
چرخه عمر خود را طبق شکل زیر طی می کند:
مرحله 1: نرخ خرابی بالاست ولی با گذشت زمان حال طبیعی خواهد یافت. در صنعت سیمان این مرحله متناظر با راه اندازی خط تولید پس از تعمیرات اساسی
وعدم کارکرد یکنواخت در ابتدای تولید و توقفات پی در پی می باشد.
مرحله 2: در این مرحله خرابی ها ناشی از حادثه می باشد که ممکن است به دلیل شرایط محیطی، اعمال بارهای تصادفی و خطای انسانی ایجاد شده باشد. در
صنعت سیمان این مرحله گذر از فاز راه اندازی است و اکثر توقفات اضطراری تصادفی است. رویکرد اتخاذ شذه در این مرحله ، اعمال سیاستهای نگهداری و
تعمیرات موردی کوتاه مدت است.
مرحله 3: در این حالت نرخ خرابی به شدت افزایش می یابد. در صنعت سیمان این مرحله توقف کامل خط تولید و آمادگی برای انجام تعمیرات اساسی را گوشزد
می نماید. با انجام تعمیرات اساسی و اعمال صحیح نت پیشگیرانه ، تجهیزات به وضعیت عمر طبیعی برگشت خواهند یافت.
0 کاربرد قابلیت اطمینان صنعتی در فرآیند نت صنعت سیمان ، محمد شعبانی

45. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
45
تحلیل هزینه های نگهداری تعمیرات در طول عمر دستگاه
شکل زیر هزینه نگهداری تعمیرات پیشگیرانه، اضطراری و مجموع هزینه ها را در طول عم دستگاه نشان می دهد:
از نقطه صفر تا 1 X شروع به کار دستگاه است که در آن نرخ خرابی بالاست . ولی این نرخ به مرور زمان کاهش می یابد.
از نقطه X1 تا X به تدریج هزینه تعمیرات اضطراری کاهش می یابد و به هزینه تعمیرات پیش گیرانه اضافه می شود. ولی کل هزینه ها در حال کاهش است.
از نقطه X تا X2 به تدریج هزینه تعمیرات اضطراری افزایش می یابد و از هزینه تعمیرات پیش گیرانه کم می شود. ولی کل هزینه ها در حال افزایش است.
ازنقطه X2 به بعد هزینه کل تعمیرات یك دستگاه به صورت صعودی افزایش می یابد. در این ناحیه نسبت هزینه نگهداری تعمیرات به ارزش فعلی دستگاه
عددی بالاست. بنابراین استفاده از دستگاه مقرون به صرفه نمی باشد.

46. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
46
واحد نگهداری تعمیرات
واحد نگهداری تعمیرات در شرکتهای سیمان به صورت یك واحد برنامه ریزی متمرکز است که با کلیه واحدهای فنی در ارتباط هستند. یك سیستم نگهداری
تعمیرات زمانی به صورت واقعی عملیاتی می شود که کلیه واحدهای فنی با سیستم نگهداری تعمیرات کار کنند .
ارتباط نگهداری تعمیرات با سایر واحدها
انبار: برای انجام سرویسهای نگهداری تعمیرات واحدهای فنی اقدام به صدور درخواست کالا از انبار می کنند و به این روش مواد و قطعات درخواستی را
تهیه می کنند. در صورتی که نیاز به نگهداری موجودی احتیاطی برای قطعه ای باشد، این مورد از طریق واحدهای فنی به اطلاع مدیریت انبار می رسد.
تولید: زمانی که یك خرابی در خط تولید بوجود می آید ، این امر از طریق تولید به اطلاع واحد برنامه ریزی می رسد. واحدهای فنی بلافاصله کار را شروع
می کنند تا مشکل پیش آمده حل شود.
اتوماسیون صنعتی: امکان دریافت کارکرد وتوقفات دستگاه ها از واحد اتوماسیون صنعتی وجود دارد. نکته مهم این است که توقفات را می توان به
صورت اتوماتیك دریافت نمود. اما مسئول بررسی علت توقفات ، گزارش گیری و تحلیل واحد برنامه ریزی است. در واقع واحد اتوماسیون صنعتی داده مورد
نیاز را برای تحلیل به واحد برنامه ریزی ارسال می کند.
برنامه
ریزی
برق
بهره
برداری
مکانیک
روانکاری

47. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
47
کالیبراسیون: طبق گفتگوهایی که با کارشناسان شرکتهای سیمان داشتم ارتباط مستقیمی بین واحد نگهداری تعمیرات و کالیبراسیون وجود ندارد. در
حالی که این ارتباط می توانست وجود داشته باشد. یکی از دلایل آن ساختار سازمانی شرکتهای سیمان است که نگهداری تعمیرات زیر مجموعه معاونت
فنی و کالیبراسیون زیر مجموعه کنترل کیفیت است.
واحد نگهداری تعمیرات می تواند ارتباطهای دیگری هم با واحدهای مختلف داشته باشد که در شکل زیر مشاهده می شود:
نگهداری
تعمیرات
تولید
انبار
قطعات
اتوماسیون
صنعتی

48. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
48
شاخص های مهم در صنعت سیمان
MTBF: Mean Time between Failures
MTBF یکی از شاخص های سنجش قابلیت اطمینان ماشین آلات می باشد که در قسمت زیر به تعریف و بررسی نکات آن در صنعت سیمان می پردازیم:
در شاخص MTBF مقدار میانگین فواصل وقوع یك خرابی برای یك جزء دستگاه را محاسبه می کنیم. در این محاسبه زمان وقوع خرابی Xi در زمانهای مختلف
X1 تا Xn را مدنظر گرفته و فواصل زمانی وقوع این خرابی را بدست آورده و مقدار میانگین آنها را محاسبه می کنیم. در محاسبه فواصل زمانی ، بازه های زمانی
بیکاری دستگاه را مدنظر نداریم. چون مبنا زمان دسترسی و کار دستگاه است.
هدف از محاسبه شاخص MTBF تحلیل خرابی پیش آمده )برای مثال با نمودار استخوان ماهی( و تعریف اقدام اصلاحی برای رفع آن خرابی و عدم وقوع مجدد
آن است.
در شکل زیر به صورت شماتیك نحوه محاسبه MTBF را می بینیم.
دو روش برای محاسبه شاخص MTBF وجود دارد:
فرمول الف(
MTBF = )enddate - startdate (/ )no. of failures between)
در این فرمول :
startdate - enddate = محدوده زمانی کارکرد ماشین
no. of failures between = دفعات بروز خرابی در محدوده زمانی کارکرد ماشین
این گزارش به شکل زیر در سیستم وجود دارد:
datediff ( day ,@StartVoucherDate , @EndVoucherDate ) as 'تعداد روزهای محدوده زمانی'

49. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
49
و میانگین زمانی بین دو خرابی برابر است با:
{ تعداد روزهای محدوده زمانی } /count ({ شماره دستور کار } ,{ کد دستگاه })
فرمول ب (
MTBF = (start date of last failure - start date of first failure) /(No. of failures - 1)
در این فرمول :
start date of last failure = تاریخ وقوع آخرین خرابی
start date of first failure = تاریخ وقوع اولین خرابی
No. of failures = دفعات بروز خرابی
در فرمول )ب ( ، میزان کارکرد ماشین در قبل از اولین خرابی و بعد از آخرین خرابی لحاظ نمی گردد .
که این در واقع شکل دیگری از فرمول زیر است:
MTBF = sum (start date of failure - start date of previous failure) /(No. of failures - 1)
این گزارش به شکل زیر در سیستم وجود دارد:
مسیر گزارش ساز گزارشات ثابت سیستم نگهداری تعمیرات – – - new - MTBF که در آن
تعداد روز اختلاف بین شروع هر خرابی و خرابی بعدی است و
DATEDIFF(day, ActualStart, NextActualStart) 'تعداد روز'
و میانگین زمانی بین دو خرابی برابر است با:
Sum ({ تعداد روز }, { کد دستگاه })/(Count ({ تعداد روز }, { کد دستگاه }) -1)

50. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
51
خالص سازی محاسبات MTBF1
یکی از دلایل غیر واقعی بودن MTBF این است که برای محاسبه MTBF جهت خرابی های پیش بینی نشده فرض بر این است که زمان در دسترس
دستگاه را ثابت در نظر میگیرند . در صورتی که این درست نیست زیرا در واحدهای تولیدی بنا به نوع پیوستگی کار، نوع انجام کار و وضیعت های دیگر
ممکن است توقفاتی بوجود بیاید که در زمان در دسترس دستگاه موثر است و باعث عدم دقت در محاسبه MTBF میگردد .
 اتمام مواد اولیه /خام دستگاه
 عدم وجود قطعه
 خرابی قالب
 قطع برق
 عدم حضور اپراتور
 آموزش
 آماده سازی
 تخلیه نهائی
 تولید / تست نمونه های اولیه
 امور متفرقه
این توقفات توقفاتی هستند که دستگاه مورد نظر آماده به کار است ولی بنا به دلایلی استفاده نمی شود , پس این زمان ها می بایستی از زمان در دسترس
دستگاه کسر گردد. همانطور که مشخص است هر دستگاهی در هر دوره ای دارای تعدادی خرابی پیش بینی نشده است و این بدان معنا است که در مدت
تعمیر دستگاه از دسترسی خارج می گردد و می بایستی در محاسبه MTBF مدت زمان تعمیر کسر گردد . در صورتی که مدت تعمیر دستگاه کم باشد
خطای ناشی از آن قابل چشم پوشی است در غیر این صورت زمان تعمیر باید در محاسبات شرکت داده شود.
به این منظور می توان تغییرات را در فرمولهای الف و ب اعمال کرد:
الف( فرمول الف خالص
MTBF = (end date – start date - sum(repair time + wait time)) /( no. of failures between)
ب( فرمول ب خالص
MTBF = sum (start date of failure - end date of previous failure) /(No. of failures - 1)
که در گزارش به شکل زیر در می آید:
DATEDIFF(day, ActualFinish, NextActualStart) 'تعداد روز'
0 رویكرد جدید براي محاسبه شاخص MTBF ، عمران محمدي علیرضا سلامت بخش، چهارمین كنفرانس نگهداري و تعمیرات -

51. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
51
مشکل در محاسبه با این فرمول:
ActualStart
ActualFinish
شماره
دستور
کار
نام دستگاه
کد دستگاه
NextActualStart
تعداد روز
2010/05/24 2010/05/25
5082
اپرون فیدر
110110AMP1 2010/09/04
102 2010/09/04 2010/09/07
5705
اپرون فیدر
110110AMP1 2010/09/06
-1 2010/09/06 2010/10/17
5733
اپرون فیدر
110110AMP1 2010/09/09
-38 2010/09/09 2010/09/21
5901
اپرون فیدر
110110AMP1 2010/10/16
25 2010/10/16 2010/10/17
6047
اپرون فیدر
110110AMP1
NULL
0 2010/10/16
2010/10/17
6049
اپرون فیدر
110110AMP1
NULL
0
در این جدول مشاهده می شود که اگر بخواهیم میانگین زمانهای پایان واقعی دستورکار با شروع واقعی دستورکار بعدی را در نظر بگیریم با مشکل همپوشانی
سرویسهای مختلف یك دستگاه برخورد می کنیم. برای مثال پایان دستورکار 5745 بعد از شروع دستورکار 5733 است و اختلاف بین این دو همان طور که در
جدول نشان داده شده است 1 روز است. بنابراین محاسبه به این روش امکان پذیر نیست. -
روش دیگر محاسبه فرمول ب
MTBF = sum(start date of last failure − start date of first failure) No.of failures − 1 - MTTR
MTBF را می توان در سطوح مختللف محاسبه کرد:
 در سطح مجموعه دستگاه ها
 در سطح یك دستگاه
 در سطح هر نوع خرابی یك دستگاه

52. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
52
وضعیت محاسبه این شاخص در شرکتهای تولید سیمان:
سه شرکتی که روی آنها مطالعه انجام داده ام، شاخص MTBF را در سطح مجموعه دستگاه و دستگاه محاسبه می کنند و هنوز در سطح نوع خرابی این
کار را انجام نداده اند.
مشکلات محاسبه این شاخص:
زمانی که شاخص در سطح مجموعه دستگاه ها یا یك دستگاه محاسبه می شود همواره باید اطمینان حاصل کرد که خرابی هایی که در این شاخص مبنای
محاسبه قرار می گیرند از نظر شدت خرابی تقریبا در یك سطح باشند. یعنی خرابی های جزیی صحت عدد بدست آمده در شاخص MTBF را مخدوش
نکنند.
راهکار سیستمی:
برای همه دستورکارها علت خرابی وارد کنند و در "بانك اطلاعات خرابی" عددی را به عنوان شدت خرابی وارد کنند که در تهیه گزارش برای محاسبه
MTBF بتوان شرطی را روی این عدد اعمال کرد: مثلا شدت خرابی از 1 تا 5 تعریف شود به صورتی که 5 شدیدترین خرابی و 1 سطحی ترین خرابی
باشد. در گزارش محاسبه MTBF ، شرط شدت خرابی بزرگتر از عددی مثل 3 قرار داد. این شاخص بیشتر برای دپارتمان کوره و دستگاه های آن دپارتمان
مورد استفاده قرار می گیرد.
MTTR: Mean Time to Repair
این شاخص با تقسیم مدت زمان توقف جهت تعمیر بر دفعات بروز توقف محاسبه می شود . به عبارت دیگر میانگین زمان صرف شده جهت تعمیرات می باشد .
در این شاخص زمانی که دستگاه به دلایلی مثل نبود نیرو یا نبود قطعه منتظر بوده تا روی آن سرویس انجام شود یعنی زمان انتظار در نظر گرفته نمی شود و
زمان خالص تعمیر روی دستگاه مدنظر است.
عوامل زیر روی شاخص MTTR اثر می گذارند:
 آموزش و ارتقاء مهارتهای پرسنل نت و تولید
 مستند سازی روش انجام هر سرویس برای افزایش دانش اپراتورها
MTTR هم مانند MTBF در سه سطح می تواند محاسبه شود:
 در سطح مجموعه دستگاه ها
 در سطح یك دستگاه
 در سطح هر نوع خرابی یك دستگاه

53. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
53
مشکلات محاسبه MTTR
در محاسبه MTTR مشکل اصلی جدا کردن زمانهای انتظار از زمانهای تعمیر است. برای مثال دستگاهی در ساعت 2 خراب شده و در ساعت 6 مشکل آن حل
شده و شروع به کار کرده است. از این چهار ساعت ممکن است این دستگاه یك ساعت منتظر نیرو وقطعه بوده و کار تعمیر به مدت سه ساعت روی آن انجام
شده است. این تفکیك زمان را خود اپراتور باید انجام دهد و زمان انتظار دستگاه و تعمیر آن را به درستی ثبت کند. برای چنین کاری لازم است فرهنگ سازی در
شرکت انجام شود ; اپراتورها آموزش ببینند و متوجه اهمیت داده درستی که ثبت می کنند باشند.
همانند MTBF در MTTR هم زمانی که شاخص در سطح مجموعه دستگاه ها یا یك دستگاه محاسبه می شود همواره باید اطمینان حاصل کرد که
خرابی هایی که در این شاخص مبنای محاسبه قرار می گیرند از نظر شدت خرابی تقریبا در یك سطح باشند. یعنی خرابی های جزیی با زمان تعمیر کوتاه
صحت عدد بدست آمده در شاخص MTTR را مخدوش نکنند.
راهکار سیستمی هم مشابه آنی است که در MTBF ذکر شد.

54. نگهداری تعمیرات در صنعت سیمان حمیده ایرج - پاییز 98
54
ارتباط فرآیندهای تولید، نت، رویه ها، گزارشها و شاخص ها
آسیاب مواد
نت اضطراری
نت پیش گیرانه
نت دقیق از نوع آنالیز ارتعاش روی موتور آسیاب
Availalbility
توقفات اضطراری و پیش بینی شده