2.  Pumunta si Rizal sa Hong Kong noong Pebrero 3,
1888, lulan ng barkong Zafiro
 Tatlong kadahilanan kung bakit hindi bumaba si
Rizal noong tumigil ang barko noong Pebrero 7:
1. Hindi mabuti ang kanyang pakiramdam
2. Malakas ang ulan noong araw na iyon
3. Narinig niyang marumi ang lungsod (Amoy)
*Dumating siya sa Hong Kong noong Pebrero 8

3.  Otel Victoria – ang pinagtuluyan ni Rizal sa Hong
Kong
 Nang dumating siya sa Hong Kong, sinalubong siya
ng mga Pilipinong residente, kabilang na sina Jose
Maria Basa, Balbino Mauricio, at Manuel Ynarte
 Jose Sainz de Varanda – dating kalihim ni
Gobernador Heneral Terrero na naniktik kay Rizal
habang ito ay nasa Hong Kong

4.  “Ang Hong Kong” – titulo ng isinulat ni Rizal
kay Ferdinand Blumentritt na nagsasaad
nang iba’t ibang mga taong naninirahan doon
at kanilang mga kalagayan

6.  Pebrero 18 – Si Rizal ay tumungo sa Macao kasama
ni Jose Maria Basa
 Kiu-Kiang – barkong sinakyan ni Rizal patungong
Macao
 Sila ay nanirahan sa pamamahay ni Juan Francisco
Lecaros, isang Pilipinong kasal sa Portuges.
* Si Lecaros ay mayaman at inilalaan niya ang
kanyang panahon sa pagtatanim ng iba’t ibang
halaman maging mga bulaklak

7.  Sa pagpunta ni Rizal sa Macao, binisita niya ang
teatro, kasino, katedral, simbahan, pagoda, harding
botanikal, at basar
 Groto ni Camoens – nakita niya sa kanyang
pagpunta sa Macao
*Camoens – pambansang makata ng Portugal
 Noong Pebrero 20, bumalik si Rizal at Basa sa Hong
Kong lulan ng Kiu Kiang

9. 1. Maingay na selebrasyon ng Bagong Taon ng
mga Tsino na nangyari mula ika-11 ng
Pebrero (Sabado) hanggang ika-13 (Lunes)
2. Maingay na teatrong Tsino, na may maingay
na manonood at maingay na musika

10. * Sa sining pandrama ng mga Tsino natuklasan ni Rizal
ang mga:
A. Lalaking nakasakay sa isang patpat – lalaking
nangangabayo
B. Aktor na nagtataas ng binti – pumapasok sa
bahay
C. Pulang damit – tanda ng kasal
D. Babaing ikakasal ay nahihiyang nagtatakip
ng abaniko
E. Lalaking may hawak ng panghagupit –
sasakay na ng kabayo

11. 3. Ang salu-salong lauriat
*lauriat – iba’t ibang putahe ng pagkain
4. Ang Ordeng Dominiko ang pinakamayamang
orden sa Hong Kong
5. Sa mga sementeryo sa Hong Kong na pagmamay-
ari ng Protestante, Katoliko, at Muslim, ang sa
mga Protestante ang pinakamaganda dahil
maayos at inaalagaan ang mga halaman dito at
malinis din ang mga daan

13.  Lulan ng Oceanic, nilisan ni Rizal ang Hong Kong
noong Pebrero 22,1888
*Oceanic – barko ng Estados Unidos

14.  Japan kilala bilang Land of Cherry Blossoms
 Si Rizal ay bumisita sa Japan mula noong Pebrero
28 hanggang Abril 13, 1888
 Umibig si Rizal kay O-Sei-San (Seiko Usui sa tunay
na buhay) na siyang naghilom sa sugatang puso
niya
*Hindi nagtagal ang pag-iibigan ng dalawa
sapagkat kinailangang ipagpatuloy ni Rizal ang
paglaban para sa karapatan ng mga kababayan

17.  Pebrero 28, 1888 – nakarating si Rizal sa
Yokohama
 Si Rizal ay nanatili sa Otel Grande

18.  Nang sumunod na araw na pagpuntang
Yokohama, si Rizal ay pumuntang Tokyo at
kumuha ng silid sa Otel Tokyo
*Siya ay nanatili dito mula Marso 2 hanggang
Marso 7
 Humanga si Rizal sa kagandahang mayroon ang
lungsod ng Tokyo

20.  Juan Perez Caballero – kalihim ng Legasyong
Espanyol na inanyayahan si Rizal na doon tumuloy
sa Legasyong Espanyol
 Tinanggap ni Rizal ang imbitasyon sa dalawang
dahilan:
1. Makapagtitipid siya sa gastusin
2. Wala naman siyang dapat itago sa mga
mapang-usig na mata ng mga awtoridad

22.  Si Rizal ay nag-aral ng wikang Hapon sapagkat
ang mga tao sa Tokyo ay hindi gaanong
nakakaintindi ng Ingles at siya rin ay hindi
gaanong marunong sa wikang ito
 Pinag-aralan din niya ang dramang Hapon
(kabuki), sining, musika at judo (sining ng
pagtatanggol sa sarili)
 Binisita niya ang Meguro, Nikko, Hakone,
Miyanoshita at ang mga kahali-halinang bayan ng
Japan

25.  Nang naglalakad si Rizal sa isang kalye sa Tokyo,
nakarinig siya ng bandang tinutugtog ang isang
klasikal na musika ni Strauss. Namangha siya at
napatigil. Sa kalaunay nalaman ni Rizal na ang
bandang ito ay mga Pilipino

26. 1. Ang kagandahan ng bansa – mga bulaklak,
kabundukan, batis, at magagandang tanawin nito
2. Ang kalinisan, pagiging magalang at kasipagan
ng mga Hapon
3. Ang magagandang damit at simpleng halina ng
mga Haponesa

27. 4. Kakaunti ang magnanakaw sa Japan
5. Bihira ang mga pulubi sa lungsod
*Ngunit may isang hindi nagustuhan si Rizal sa
Japan, ito ang rickshaw, isang popular na paraan
ng transportasyon sa Japan, na hinihila ng
kalalakihan

29.  Azabu ng Tokyo – kung saan nakita ni Rizal si O-
Sei-San at dito rin ang lugar ng Legasyong
Espanyol
 Binisita nina Rizal at Seiko Usui ang mga
interesanteng tanawin ng lungsod – ang Galerya
ng Sining Imperyal, Aklatang Imperyal, mga
unibersidad, ang Shokubutsuen (Harding
Botanikal), mga parke sa lungsod at magagandang
bantayog

31.  27 taong gulang si Rizal ng umibig ito kay O-Sei-
San (23 taong gulang)
 Ang pagkakasundo nila sa mga interes sa sining
ang naging daan para sa kanilang pag-iibigan
 Naging gabay, tagasalin, at guro ni Rizal si O-Sei-
San
 Ang ganda at pag-ibig ni Seiko Usui ay muntik
nang magpabago ng pasya ni Rizal

33.  Noong Abril 13, 1888, sumakay si Rizal sa Belgic,
barkong Ingles, patungong Estados Unidos
 Ang 45 na araw na pagbisita niya sa Japan ay
tunay na naging masayang bahagi ng kanyang
buhay

34.  Matagal na ipinagluksa ni O-Sei-San ang paglisan
ni Rizal na siyang unang nagpatibok ng kanyang
puso
 1897 – Ikinasal si O-Sei-San kay G. Alfred
Charlton, isang Ingles na guro ng kimika sa Peers’
School sa Tokyo
 Yuriko – ang isang anak na babae nina Usui at
Charlton

35.  Nang namatay si G. Charlton, si O-Sei-San ay
nanirahan sa distrito ng Shinjuko sa Tokyo
 Nalampasan niya ang Ikalawang Digmaang
Pandaigdig ngunit nawasak ang kanyang bahay
ng bombang pinasabog ng Estados Unidos noong
1944
 Mayo 1, 1947 – namatay si O-Sei-San at inilibing
siya sa puntod ng kanyang asawa sa Sementeryo ng
Zoshigawa

37.  Tetcho Suehiro – isang palabang Hapon na
mamamahayag, nobelista, at kampeon ng mga
karapatang pantao, na pinalayas ng pamahalaang
Hapon
 Sina Rizal at Tetcho ay parehong makabayan,
mahigpit na kaaway ng kawalan ng katarungan at
tiraniya, at ginagamit ang kanilang panulat bilang
armas sa pakikipaglaban para sa kapakanan at
kaligayahan ng kanilang kababayan

39.  Abril 13–Disyembre 1, 1888 – naging magkaibigan
si Rizal at Tetcho ng walong buwan
 Naging taga-hanga ni Rizal si Tetcho
 Pagkaraan ng pagkakahiwalay ni Rizal at Tetcho,
tumungong London si Rizal upang isagawa ang
pangkasaysayang pananaliksik na may kinalaman
sa Mora sa Museo ng Britanya

40.  Noong 1889, pagkabalik sa Japan, inilathala
ni Tetcho ang kanyang talaarawan tungkol sa
biyahe niya
 Pagkaraan ng pagkalimbag ng kanyang
talaarawan, nagretiro bilang patnugot ng
Choya, at pumasok sa larangang ng politikal
si Tetcho

41.  1890 – nahalal si Tetcho bilang miyembro ng
mababang kapulungan ng Unang Imperyal na Diet
(parlamentong Hapon)
 1891 – inilathala niya ang nobelang politikal na
Nankai-no-Daiharan (Sigwa sa Katimugang
Dagat) na nahahawig sa Noli Me Tangere
 1894 – nailathala niya ang O-unabara (Malaking
Dagat) na hawig din sa El Filibusterismo

42.  Namatay si Tetcho sa edad na 49 (Pebrero
1896) sanhi ng atake sa puso