70 manieren om duurzaam te ondernemen en te innoveren

Duurzaam Ondernemen
Een inspiratieboek en naslagwerk om
nieuwe business te halen uit duurzaamheid

Duurzaam ondernemen is een kans, hoort u overal. Maar hoe dan?
Hoe kan duurzaam ondernemen u helpen om uw groeiambities te
realiseren?
Dit boekje biedt u een praktische handleiding. We geven een korte
introductie wat duurzaamheid is, welke ‘regels’ u in acht moet nemen
om het strategisch in te zetten en tenslotte sluiten we af met een groot
aantal praktische voorbeelden van collega MKB ondernemers.
In de rechter onderhoek staat een wiki, met verwijzingen naar
websites met verdiepende informatie, filmpjes en de genoemde
bedrijven, u kunt direct doorklikken.
Sommige voorbeelden hebben een stempel ‘hefboom’: dit zijn
maatregelen waarmee u meer impact en effect kunt bereiken. Dit word
uitgelegd in hoofdstuk 2.
Over de informatie in dit handboek worden door Syntens
Innovatiecentrum door het hele land voorlichtingsbijeenkomsten
gehouden. www.syntens.nl/agenda. Wees welkom!
Inleiding
WIKI

• H1: Wat is duurzaamheid – slide 4
• H2: 5 gouden regels voor een duurzame groeistrategie – slide 14
• H3: Duurzame producten en diensten – slide 29
• H4: Uw bedrijfsvoering duurzamer maken – slide 59
• H5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – slide 76
• H6: Duurzaamheid vermarkten – slide 84
• H7: Veranker duurzaamheid in het bedrijf - slide 110
Inhoud

Hoofdstuk 1:
Wat is duurzaamheid?
Hoofdstuk 1: wat is duurzaamheid

Het Energie- en CO2 probleem
• Gebruik van energie leidt tot uitstoot van CO2
• CO2 is een broeikasgas en leidt tot opwarming van het klimaat
• Fossiele brandstoffen worden bovendien schaars
• CO2 reductiedoelstellingen staan centraal in veel
overheidsbeleid
• Oplossingen zijn:
• het verminderen van energie gebruik
• duurzame elektriciteit (uit zon, wind, water)
• duurzame (hernieuwbare) brandstoffen (bv biogas)
• en omzetting van brandstof naar elektrisch (bv
elektrisch rijden)
WIKI
www.mvonederland.nl/thema/energie-
klimaat
www.CO2-prestatieladder.info
www.carbonfootprint.com
www.duurzame-energie.nl
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duur
zame-energie
www.milieucentraal.nl/themas/klimaat-
en-milieuproblemen/klimaatverandering

Grondstoffen
• De winning van grondstoffen vergt veel van onze aarde.
Ontbossing, mijnbouw, oliewinning, overbevissing, gebruik
landbouwgrond.
• Voor de winning van vele grondstoffen, zijn giftige stoffen
nodig die vaak in met milieu verdwijnen.
• Schaarse materialen worden steeds meer gebruikt in nieuwe
technologie (bv I-pads, windturbines)
• Grondstoffen zijn vaak in handen van een beperkt aantal
landen, er is daardoor ook een politiek aspect aan het gebruik
van grondstoffen (gas, aardolie, aardmetalen)
• Oplossingen worden gezocht in
• Verminderen grondstoffen gebruik
• Toezicht op winning van grondstoffen (bv keurmerk)
• Sluiten van kringlopen (recycling en cradle to cradle)
• Gebruik van hernieuwbare grondstoffen (biobased)
D
WIKI
www.mvonederland.nl/thema/grondstoff
enschaarste
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duur
zame-economie/groene-groei
http://nl.wikipedia.org/wiki/Zeldzame_aa
rde

Cradle to Cradle
• Binnen het thema ‘grondstoffen’ verdient ‘Cradle to cradle’
(C2C) bijzondere aandacht.
• C2C is een filosofie, beschreven door Michael Braungart, die
ervan uitgaat dat grondstoffen het enige echte
duurzaamheidsprobleem zijn.
• (Het energievraagstuk zal ooit opgelost zal worden, immers, er
valt in een uur meer energie in de vorm van zonlicht op de
aarde, dan de aarde in een jaar verbruikt.)
• C2C pleit voor een systeem waarin grondstoffen worden
hergebruikt in een kringloop, zodat zij oneindig hergebruikt
kunnen worden.
• Dit kan een natuurlijke kringloop zijn (bv afbreekbare
materialen)
• Of dit kan een technische kringloop zijn, waarin door
‘upcycling’ de materialen na afloop van de levensduur weer
kunnen worden ingezet op een vergelijkbaar of hoger niveau.
WIKI
www.cradletocradle.nl
www.mvonederland.nl/thema/cradle-to-
cradle
www.duurzaamondernemen.nl/index.asp
x?id=49
www.epea.nl
www.agentschapnl.nl/cradle-to-cradle

BioBased Economy
• ‘biobased economy’, ook binnen het subthema ‘grondstoffen’,
gaat over het baseren van ons grondstoffengebruik op lauter
hernieuwbare (bio-based) materialen.
• Dus geen fossiele brandstoffen en mijnbouw meer.
• Dit geldt voor materialen, bijvoorbeeld plastics van mais of
aardappelzetmeel, bouwmaterialen van snelgroeiende
houtsoorten zoals bamboe.
• Dit geldt ook voor energie, bijvoorbeeld door vergassing en
vergisting van biologische materialen zoals houtsnippers, mest,
afval of zuiveringsslib.
D
WIKI
www.biobasedeconomy.nl
www.mvonederland.nl/thema/cradle-to-
cradle
www.agentschapnl.nl/onderwerp/biobase
d-economy
www.biobasedproducts.nl

Milieu
• Er zijn nog meer aspecten aan duurzaamheid, bijvoorbeeld het
Milieu en de aantasting van de natuur.
• Dit gaat over giftige stoffen, zure regen, bodemvervuiling,
oppervlaktewater, fijnstof, NOx, ammonia etc
• Hiervoor is al heel veel geregeld in de wetgeving, zoals het
verbieden van cadmium en kwik. Bedrijven zijn verplicht een
milieubedrijfsplan te voeren en worden hier ook op
gecontroleerd.
D
WIKI
www.mvonederland.nl/thema/milieu
www.milieucentraal.nl/themas/klimaat-
en-milieuproblemen/aantasting-van-
natuur

Cleantech
• Cleantech is een verzamelnaam voor alle nieuwe producten,
diensten en processen die een schone technologie als
uitgangspunt hebben.
• Hieronder vallen hernieuwbare materialen en energiebronnen;
het verminderen of elimineren van de uitputting van natuurlijke
hulpbronnen; het verminderen of elimineren van
verontreiniging en afval.
• Cleantech leidt niet zelden tot transities, grote veranderingen in
de manier waarop wij leven. Bijvoorbeeld van gloeilamp naar
spaarlamp naar LED lamp. Of van kolenkachel, naar gaskachel,
naar CV, naar warmtepomp of zonne-energie.
WIKI
www.cleantechholland.nl
www.cleantechbusinessclub.com
www.cleantechblog.com
www.olafterhaar.blogspot.com

MVO (1/2)
• MVO staat voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
en behelst verschillende thema’s. Hierin komt ook het
menselijke aspect aan de orde.
• Arbeid: Arbo, inspraak, veiligheid, hygiene, discriminatie,
kinderarbeid, uitbuiting.
• Omgevingsverantwoordelijkheid: hinder, betrekken omgeving,
maatschappelijke stimulering,
• Ethisch handelen: fair trade, omgaan met corruptie,
wapenindustrie, tabaksindustrie
• Bottom of pyramid: vergroten van welvaart en welzijn voor de
armsten op aarde
• Overbevissing, biodiversiteit, antibiotica gebruik, dierenwelzijn
• maar ook fastfoodketens die bewust worden van hun bijdrage
aan de obesitas-epidemie etc.
WIKI
www.mvonederland.nl/content/pagina/w
at-mvo
www.mvoplatform.nl
www.mvoprestatieladder.nl
www.nen.nl/iso26000

MVO (2/2)
MVO is soms strijdig met andere duurzaamheidsprincipes.
Een ‘plofkip’ uit de bio-industrie is in 6 weken klaar voor de
slacht. Een ‘gewone’ kip is na 8 weken klaar voor de slacht. Dat is
2 weken langer, dat betekent 33,3% meer voer, ruimte,
verlichting, verwarming, uitstoot van mest etc. Qua CO2 balans is
een gewone kip dus 33% ‘vervuilender’ dan een plofkip.
12

People, Planet, Profit
Hopelijk is u duidelijk geworden dat voor Duurzaam Ondernemen
geen wetmatigheden bestaan. Het is altijd zaak om het kritisch te
bekijken vanuit uw specifieke bedrijfssituatie.
Om duurzaamheid toch handvatten te geven in de daglijkse
bedrijfsvoering is People, Planet, Profit een hanteerbaar begrip: bij
alle beslissingen die u neemt zouden de effecten ervan op mensen,
de planeet én op uw bedrijf afgewogen moeten worden en in
evenwicht gebracht.
Een ander zeer bruikbaar begrip is het Zuidafrikaanse woord voor
‘duurzaamheid’: dat is namelijk ‘volhoubaarheid’ en dat geeft aan
dat iets pas echt duurzaam is, als het op die manier nog 10, 30, 50
jaar voortgezet kan worden.
13

15
Waarom is duurzaamheid voor uw bedrijf belangrijk?
• Klanten eisen het
• Wetgeving eist het
• Schaarste (grondstof, water, brandstof)
• De markt ondergaat een transitie
• Je hebt impact op maatschappelijke
vraagstukken (imago)
• U vindt het zelf belangrijk
Hoe urgent is het voor u om duurzamer te worden?
Hoofdstuk 2: 5 gouden regels

Een fabrikant van rubber slangen voor benzinepompen kan
overwegen om haar product duurzamer te maken, door de
receptuur van de rubber te veranderen door minder schadelijke
stoffen toe te passen. Echter, dan is hij over 10 jaar failliet want er
is een transitie gaande naar elektrisch rijden.
Beter kan hij zich verdiepen in nieuwe businesskansen die
elektrisch rijden hem bieden (en eventueel daarnaast de rubber
verbeteren voor de ‘korte’ termijn).
In katalysatoren voor auto’s wordt platina verwerkt. Platina is een
schaarse grondstof. De wereldmarkt voor auto’s stijgt snel, er is
nu al niet voldoende platina op aarde om alle auto’s van een
katalysator te voorzien. Als producent van katalysatoren is het dus
noodzaak om gebruikte katalysatoren terug te nemen en de
platina te recyclen, om te voorkomen dat het materiaal in andere
kringlopen terecht komt (stort, of in bv sierraden) en hij niet meer
kan produceren door materiaalschaarste.

Toen Peter Bakker, topman van TNT, ontdekte dat er in principe
genoeg voedsel in Afrika was maar dat honger ontstond doordat
men niet in staat was dat goed te verdelen, besloot hij om de
kerncompetentie van TNT, namelijk logistiek, in te zetten in een
samenwerking met World Food Programme (WFP) van de
Verenigde Naties.
Later realiseerde hij zich dat aan deze voedselhulp altijd het
stempel van ‘liefdadigheid’ blijft hangen. Terwijl TNT als core-
business heeft het uitstoten van CO2, veroorzaker van het
klimaatprobleem. En dat hij geen antwoord had op de vraag
‘waarom doen jullie niets aan het CO2 probleem’.
Sindsdien is de focus verlegd. CO2 reductie heeft de eerste
prioriteit voor de gehele business, dat bespaart bovendien kosten.
Daarnaast wordt nog steeds samengewerkt met het WFP.
Bekijk hier een filmpje over dit verhaal. (filmpje ‘peter bakker’)

Voor de één is het besparen van kosten de
belangrijkste ambitie, anderen willen met
duurzaamheid koploper in de sector worden.
Waar ligt uw ambitie?

Tapijtfabrikant Desso heeft haar ambitie om een koploper te zijn
duidelijk op haar website verwoord: “Door het aannemen van het
Cradle to Cradle® principe wil Desso bij het produceren van
tapijten en kunstgras verder gaan dan ‘gewone’ duurzaamheid.
Hiermee zet Desso een fundamentele en baanbrekende stap
vooruit op milieugebied, waarop we toch al een voortrekkersrol
spelen.” www.desso.com
Bekijk hier een filmpje over Fishes, de duurzame viswinkel van
Bart van Olphen die het hoogste ambitieniveau nastreeft. (filmpje
Fishes)

of
Beperkt u zich tot de milieubesparing die u met uw eigen bedrijf
kunt realiseren?
Of gaat u op zoek naar de oplossingen, waarmee uw klanten of
gebruikers méé gaan besparen, waardoor u in totaal meer impact
heeft?

Een producent van lampen heeft meer
impact op energieverbruik als hij zijn
lampen energiezuiniger maakt, dan als hij
zelf de verlichting van zijn fabriek aanpast.
www.reportagemaker.nl

Een bouwonderneming heeft meer impact op een duurzame
wereld als het zich richt op het verminderen van het
energieverbruik van van een gebouw dat 40 jaar bestaat, dan het
energiezuiniger maken van zijn kantoor of zelfs de bouwplaats.
Een wegenbouwer kan kiezen voor een milievriendelijker asfalt,
maar meer impact heeft hij als hij de bocht in de weg zo
construeert dat de automobilist niet teveel hoeft af te remmen
en op te trekken. Zijn impact op het gebruik van de weg en de
CO2 uitstoot daarbij is veel groter dan de impact van de
materialen alleen.

Een adviesorganisatie als Syntens Innovatiecentrum, heeft 14
vestigingen en 250 adviseurs die veel langs de weg zitten. Dat
doen zij vooral per auto. Als we het milieu willen besparen, is er
het meest te halen bij onze zakelijke kilometers.
Echter, meer impact hebben we met de adviezen die wij aan
MKB ondernemers geven over duurzaam ondernemen. Stel je
voor dat er dankzij onze adviezen, per adviseur, 10 ondernemers
duurzamer worden. Dan is het duurzame effect veel groter, dan
wanneer we alleen onze gereden kilometers verminderen.
Zodra de focus wordt gelegd op de hefboomwerking, ben je
automatisch bezig met hetgeen het bedrijf in de markt komt
brengen. En dus met de core-business, en dus met de
concurrentiepositie van het bedrijf en met ‘strategisch’
duurzaam innoveren.
Zo verleggen we de aandacht van ‘reduceren’ naar ‘innoveren’ en
wordt het een kans om te groeien.

WIKI
WIKI
WIKI
Vragen we 100 ondernemers wie er al duurzaam ondernemen,
dan gaan er 10 handen omhoog. Vragen we vervolgens hoeveel
van hen al aan kunnen tonen wat ze hebben bereikt, dan blijven
maar 1 of 2 handen staan.
Voordat u gaat meten, bepaal wát u gaat meten. Meet datgene
waar u op focust. Is dat een duurzaam product of een duurzame
bedrijfsvoering? En focust u op milieu, op CO2 of op MVO?
Manieren om te meten aan Product
• Levens Cyclus Analyse
• CO2 footprint
• Keurmerk of Energielabel
• EPD (Environmental Product Declaration) Milieu Product
Verklaring (wordt marktvoorwaarde (als CE markering)
WIKI
LCA:
nl.wikipedia.org/wiki/Levenscyclusanalyse
www.vssd.nl/hlf/b002.htm
www.clubgreen.nl/vraag/Levenscyclusana
lyse-LCA-en-producttransparantie.html
CO2 footprint:
www.stimular.nl/co2footprint
www.duurzaamondernemen.nl/index.asp
x?id=88
www.carbonfootprint.com
Keurmerken:
www.solidaridad.nl
www.milieukeur.nl
www.stichtingmilieunet.nl/debestelinks/i
ndex.php?onderwerp=Keurmerken
www.consuwijzer.nl/Keurmerken
EPD:
www.beco.nl/?id=400
Bureau’s:
www.pre.nl
www.crem.nl
www.beco.nl
www.stimular.nl
www.slimgroen.nl

Product
• Een alternatieve manier om uw resultaten zichtbaar te maken, en direct ook aantrekkelijk
te maken voor uw klant, is de berekening van de Total Cost of Ownership.
• Verbruikt uw product brandstof, elektra, water? Bereken dan de besparing op verbruik.
• Benodigt uw product service en onderhoud? Verminder het interval en bereken de
besparing op kilometers en manuren.
• Wordt uw product veel verplaatst? Verminder het gewicht en bereken de besparing op
brandstofverbruik door het gewicht .
• Helpt uw product indirect energie of CO2 te verminderen: reken dat dan uit.
Evening Breeze, producent van
gekoelde (hotel)bedden, rekent voor
iedere klant uit wat in zijn specifieke
situatie de besparing is van
energiekosten én CO2, tegenover de
investering.
www.evening-breeze.com

Manieren om te meten aan uw bedrijfsprocessen:
• Milieubarometer
• CO2 prestatieladder
• MVO prestatieladder
ISO 14001
• Standaard voor milieumanagement
• Certificeerbaar
ISO 26000
• Gericht op MVO
• Richtlijnen, niet certificeerbaar
• NEN Zelfverklaring ISO 26000 (samenwerking MVO
Nederland), Handleiding beschikbaar bij NEN
• Voor metaalunieleden: MVO monitor
WIKI
Kantoor Offsetdrukkerij
Bron:Milieubarometer
www.milieubarometer.nl
www.co2-prestatieladder.nl
www.mvoprestatieladder.nl
www.iso14000.nl
www.iso26000scan.nl

De duurzame slipper ‘Plakkie’ wordt geproduceerd in Zuid Afrika,
onder andere van oude autobanden. Dit biedt werkgelegenheid.
Het startkapitaal is gesponsord. Lokale opslag is gratis, zowel de
distributie als de reclame worden tegen een gereduceerd tarief
aangeboden. De retail legt Plakkies zonder marge in de winkel.
Opbrengsten stromen terug naar de townships.
Maar is dit duurzaam? In onze eerdere definitie van
‘volhoudbaarheid’ streven we naar een volhoudbare duurzame
economie. En hoe mooi dit project ook is, het is niet volhoudbaar
op grote schaal. Het is liefdadigheid, en dat kun je voor hooguit
0,5% van je omzet doen.
Een duurzame volhoudbare economie bouwen we pas als we
100% van onze business duurzaam kunnen doen, en dus moet
eraan verdiend kunnen worden.
WIKI
Filmpje:
http://www.youtube.com/watch?v=0iEV-
dS4i-Y

Hoofdstuk 3:
Duurzaam product en dienst
Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Om aardappels gaar te maken zetten wij een pan met
aardappelen en een liter water op het gas. De helft van de
warmte gaat langs de pan verloren. Zodra het water kookt blijven
we 15 minuten energie toevoegen om het water aan de kook te
houden. Als de aardappelen gaar zijn, wordt het gekookte water
door de gootsteen gespoeld. Heel veel energie is verloren gegaan
aan water en omgeving. Om op zoek te gaan naar een betere
functievervulling kun je jezelf dus de vraag stellen: hoe krijgen we
efficient de aardappelen gaar?
Een steigerbouwer plaatste steigers voor de bouw. Op een dag
gingen zij denken over hun functie, en ontdekten dat ze geen
steigers leverden, maar de mogelijkheid om veilig te werken op
hoogte.
Sindsdien maken ze een beter aanbod op maat, een steiger als dat
nodig is, maar ook hoogwerkers en glasbewassingsbakjes kunnen
ingezet worden als dat efficienter is.
Zoek een nieuwe oplossing
voor de functie (1/2)

WIKI
Cargohopper is een nieuw stadsdistributiesysteem waarmee
goederen in de binnenstad vervoerd kunnen worden. Een
compleet nieuwe benadering maakt dat CO2 uitstoot, laad- en
lostijden, omrijden en wegversperringen tot het verleden
behoren. www.cargohopper.nl
Evening Breeze ontwikkelde een airconditioned hemelbed voor
tropische resorts. Met Evening Breeze wordt er alleen gekoeld
waar de behoefte is: in het bed. Dit is bereikt door uit te gaan van
de functie: lekker slapen in een warme omgeving. De
energiebesparing t.o.v. een conventionele airco bedraagt 60-80%.
En het slaapt ook nog eens lekkerder: geen lawaai, geen tocht,
geen droge lucht. www.evening-breeze.com
Zoek een nieuwe oplossing
voor de functie (2/2)
Cargohopper:
http://www.youtube.com/watch?v=1z
tsCT-pUJ4&feature=related
Evening Breeze:
www.youtube.com/watch?v=d1A0Qjt6
LFU&feature=relatedHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst

Optimaliseer op stijfheid en sterkte
Kunststof kratten, containers, pallets en verpakkingen, zoals het
Tapje van Heineken, worden geoptimaliseerd om een optimale
prestatie te leveren met gebruik van zo min mogelijk materiaal.
BPO is één van de bureau’s die productontwikkeling en –
optimalisatie door middel van geavanceerde computersimulaties
voor u kan uitvoeren. www.bpo.nl
Maak alleen slijtdelen vervangbaar
IHC Merwede maakt snijkoppen (cutters) voor het ontgravan van
grond onder water. De snijtanden slijten snel. Zij passen een
systeem toe waarbij de verwisselbare tanden op adapters
geplaatst zijn, zodat niet steeds de hele snijkop vervangen hoeft
te worden. www.ihcmerwede.com
Verminder hoeveelheid
materiaal (1/2)

Haal weg wat niet nodig is
VePa Office Storage Systems Vepa office furniture heeft een
nieuwe houten kastconstructie ontwikkeld waarbij een besparing
van 25% op het materiaalgebruik en bijna 50% op fossiele
brandstoffen wordt gerealiseerd. Een totale besparing van 20%
op de CO2 uitstoot ten opzichte van andere toch al
milieuvriendelijke houten kasten. www.vepa.nl
Glazen wegwerpflessen worden voorzien van coatings die zorgen
voor stoot- en krasvastheid. Daardoor kunnen deze flessen ca.
30% dunner worden uitgevoerd met behoud van sterkte. Imaca
levert wereldwijd de coatings, K-tec ontwikkelt en levert de
appartatuur om deze coatings in de glasfabriek aan te brengen.
www.imaca.nl
Helaas is het nog niet mogelijk dit toe te passen op retourflessen,
omdat de coatings er snel af worden gewassen.
Verminder hoeveelheid
materiaal (2/2)

Kies Low-impact materialen (1/3)
Geen schadelijke resten op product of in het milieu.
Holland Novochem voorziet kunstmestkorrels van coatings die
samenbakken van de korrels tegengaat. De coatings zijn
afbreekbaar zodat er geen resten achterblijven op het land.
www.novochem.nl
Biologisch afbreekbare materialen
GBO design ontwikkelde in samenwerking met Haval de Biotulp,
een bestek van biologisch afbreekbare kunststof. Het bestek kun
je gebruiken door het los te breken.www.gbo.nl www.haval.nl
Synbra heeft een isolatieschuim ontwikkeld van biologisch
afbreekbaar materiaal, als vervanger voor polystyreen waarbij
tijdens het opschuimen veel giftig gas vrijkomt. www.synbra.nl
Pas gecertificeerde materialen toe
Aannemersbedrijf Van Zoelen maakt zoveel mogelijk gebruik van
FSC gecertificeerd hardhout. www.vanzoelen.nl
WIKIHoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
www.m2i.nl
www.materialsense.nl
www.idh.nl
www.biobasedproducts.nl
Synbra:
www.youtube.com/watch?v=o8VcdKH
U-yU

Pas recyclebare materialen toe.
OpenBic maakt rompen voor kinderzeilboten van een
herbruikbare kunststof (PP) in plaats van niet-herbruikbaar
polyester wat in de sector gebruikelijk is. Deze boten zijn
bovendien goedkoper, sterker en onzinkbaar. www.openbic.com
Gebruik duurzaam gewonnen grondstoffen
Flamingo verwerkt ‘groen goed’ in haar ringen. De delfstof wordt
gewonnen met zo min mogelijk aantasting van de bodem en
minimaal waterverbruik. www.flamingo.nl
Kies materialen uit de regio
Tomaello werkt met natuursteen uit verschillende delen van de
wereld. Door middel van voorlichting aan haar klanten wordt
gebruik van deichterbij gewonnen grondstoffen gestimuleerd.
www.tomaello.nl
www.hergebruik.nu
www.wecycle.nl
www.ecospecialist.nl

Kies afval als basismateriaal
Nonflammable kan producten gieten van het poedervormig afval
dat ontstaat door het frezen van keramisch materiaal.
www.nonflammable.nl
Kies voor snel hernieuwbare grondstoffen
Helwig Timmerfabriek produceert duurzame kozijnen van het
snelgroeiende bamboo. Deze kozijnen hebben dezelfde
eigenschappen en uitstraling als kozijnen van langzaam groeiend
hardhout. www.helwig.nl
Ga voor Cradle to Cradle
Rewrap heeft een 100% cradle to cradle laptopsleeve ontwikkeld.
Een mooie animatie wat dit allemaal inhoudt staat op hun site.
www.rewrap.nl

Minder afval tijdens productie
Bij het instellen van het walsproces van de kozijnen ontstaat bij
Kozijnenfabriek Theuma afval. Door uit een grotere materiaalrol
te produceren, ontstaat minder afval bij het instellen van de
machine. www.theuma.nl
Gebruik ook restanden
Euro Equipment Nederland lasersnijdt diverse materialen in
verschillende diktes. Alle restplaten worden – met tekening –
teruggeplaatst in het magazijn zodat iedere plaat optimaal wordt
gebruikt.
Verminder energieverbruik machines
Van Rijsoort Buigwerk heeft haar elektrische machines voorzien
van automatische schakelaars. Als ze 10 minuten niet zijn gebruikt
schakelen ze automatisch af. Vanwege het uitgebreide
machinepark en de sterk wisselende bezetting , levert dit een
enorme besparing. www.rijsoort.nl
Produceer milieu-efficient

Transporteer geen lucht
Kratten waarin brood wordt gedistribueerd zijn stapelbaar, en in
lege toestand kunnen ze zeer compact in elkaar worden genest.
Bierkratjes zijn van oudsher ‘recht’ gerangschikt, efficienter is de
schikking waarbij de flessen in diagonalen staan.
Kies milieuvriendelijke materialen
Haynest is een 100% biologisch afbreekbaar en composteerbaar
verpakkingsmateriaal gemaakt van gemaaid bermgras. Het heeft
de eigenschappen van piepschuim. www.haynest.com
Ook papierpulp (zoals van eierdozen) is in veel gevallen een goed
alternatief voor piepschuim.
Kies een milieuvriendelijke
verpakking (1/3)
www.verpakkingscentrum.nl

Bespaar materiaal en gewicht
Unilever investeert veel in het optimaliseren van de boterkuipjes.
Iedere microgram kunststof dat het kuipje lichter en dunner kan
worden, zonder dat het ten koste gaat van de sterkte, is welkom.
Op de totale productieaantallen scheelt dat tonnen kunststof per
jaar.
Pas de verpakkingshoeveelheid aan op de behoefte
Oerlemans Plastics rekende uit dat de milieubelasting van één
broodzak gelijk staat aan de miliebelasting van één snee
weggegooid brood. Zij hebben een broodzak-systeem ontwikkeld
waarmee de hoeveelheid brood beter is afgestemd op de
behoefte van het gezin, waardoor minder brood wordt
weggegooid. www.oerlemansplastics.nl
verpakking (2/3)

Afbreekbaar
Veel folderpakketten zijn verpakt in biocomposteerbaar folie,
zodat het geen kwaad kan bij het oud papier.
Herbruikbare verpakking
Horrex verpakt haar kwetsbare horren voor caravans niet langer
in veel folie en karton, maar gebruikt een opvouwbaar retour-krat
waar de horren zonder verder verpakkingsmateriaal in kunnen.
www.horrex.nl
verpakking (3/3)

Transporteer gedemonteerd
Theuma levert kozijnen die pas op de bouwplaats gemonteerd
worden. De kozijnen nemen zo minder ruimte in beslag waardoor
de beladingsgraag van de vrachtwagen stijgt. www.theuma.nl
Transporteer zoveel mogelijk plat
Holland Container Innovations ontwikkelde een zeecontainer die
kan worden ingeklapt tijdens de retourzending.
www.hcinnovations.nl
Kies het juiste vervoermiddel
Vaak grijpen we uit gewoonte naar vrachtvervoer, maar soms kan
trein of binnenvaartschip een goed en goedkoper alternatief zijn.
Dat heet ‘vervoer op maat’
Verstuur op tijd
Dan kan de transporteur efficienter samenpakken en de ritten
efficienter indelen.
Distribueer het product efficient
www.duurzamelogistiek.nl
www.evo.nl

Als het gaat om verbruik, hebben we het meestal over producten:
• met een stekker eraan (bv apparaten)
• waar brandstof in moet (bv voertuigen)
• die water verbruiken (bv wasinstallaties)
• die navullingen behoeven (bv printers)
Maak het product zuiniger in verbruik
Klava produceert voor Innolumis armaturen voor
straatverlichting. Door over te stappen van gloeilampen naar LED
verlichting wordt een enorme energiebesparing gerealiseerd.
www.klava.nl
Verminder sluipverbruik in stand-by stand
Van Lien is een van de merken noodverlichting die niet de hele
dag brandt, maar pas aangaat als de netspanning wegvalt.
www.vanlien.nl
Verminder direct verbruik (1/2)
Hoofdstuk 3: duurzaam product en dienst

Ga efficienter om met gebruikte energie
Empas gebruikt de warmte van het voertuig om het water op te
warmen waarmee onkruid wordt verwijderd. www.empas.nl
Gröninger Cleaning Systems biedt warmtewisselaars aan op haar
tankwasinstallaties, om de warmte die anders snel weggespoeld
zou worden, op die manier te kunnen hergebruiken voor het
opwarmen van nieuw spoelwater. www.groninger.nl
Gebruik alternatieve energiebronnen
TMC exploiteert parkeermeters op zonne-energie
Isoleer je product
Een Passiefhuis is een uitgekiend compact ontwerp met
effectieve isolatie, zonorientatie e.d. waardoor warmte nauwelijks
weg kan.
Verminder direct verbruik (2/2)

Verminder het gewicht van producten die veel getransporteerd
worden
Promolding ontwikkelde een cradle to cradle lichtgewicht
kunststof trolley voor in vliegtuigen. Behalve dat dit cradle to
cradle product op zichzelf al ruim twee keer zo duurzaam is,
weegt het product ruim 4 kg minder dan de oorspronkelijk
gebruikte aluminium trolleys. Per trolly bedraagt de bespaarde
uitstoot ruim 2 ton CO2 per jaar. www.promolding.nl
Zorg voor optimale afstellingen
Een Carrosseriebouwer kan zorgen voor een optimale afstelling
van de gemonteerde dakspoilers, zodat deze ook daadwerkelijk
bijdragen aan een verbeterde aerodynamica.
Verminder indirect verbruik

Voorkom slijtage en schade
Bruynzeel Vloeren levert parket dat is afgewerkt met een
fabrieksmatig aangebrachte meerlaagse oppervlaktebehandeling.
Deze is kwalitatief hoogwaardiger dan handmatig aangebrachte
lak, bovendien wordt de klant overlast door stof en stank van ter
plaatse lakken bespaard.
OpenBIC produceert haar kinderzeilboten van een kunststof die
sterker is en beter tegen botsingen en aanvaringen kan dan
traditionele polyester boten, bodentien zijn ze onzinkbaar wat de
veiligheid ten goede komt.
Maak repareren eenvoudiger
Vibropac heeft speciaal gereedschap waarmee gloeibougies en
injectoren zonder scahde kunnen woren gedemonteert. Dit spaart
motoren / cylinderkoppen c.q. dure reparaties.
Optimaliseer levensduur (1/3)

Maak veroudering aantrekkelijk
Een lederen jas, een antiek meubel: soms is oud mooier dan
nieuw en dat zorgt voor hechting aan producten. Ontwerper Bart
van Heesch ontwikkelde een koperen fiets, die steeds groener
wordt. Het kan jaren duren voor hij helemaal groen is.
www.vanheeschdesign.com
Maak producten geschikt voor de toekomst
Vitotherm produceert gasbranders voor de glastuinbouw. Over
enkele jaren is het stabiele gas uit ons gasnet vervangen door
verschillende aardgassen van over de hele wereld, die kunnen
variëren qua calorische waarde en verbrandingseigenschappen.
Vitotherm zorgt nu al dat haar producten geschikt en getest zijn
voor deze transitie. www.vitotherm.nl

Soms is een kortere levensduur beter
Milieucentraal pleit voor het tijdig vervangen van koelkasten en
vriezers: Apparaten zo lang mogelijk gebruiken, is meestal goed
voor het milieu. Maar voor koelkasten gaat deze vuistregel niet
op. Het hoge stroomverbruik heeft grotere nadelen voor het
milieu, dan het afdanken van de koelkast voordat die stuk is.
Weeg af wat zinvol is
De oppervlaktebehandelende industrie (galvaniseer- poedercoat
bedrijven en dergelijke) noemen het aanbrengen van oppervlakte
behandelingen het ‘verduurzamen’ van metaal, alhoewel de
gebruikte chemicalien vaak niet zo milieuvriendelijk zijn en ze ook
de recycling van metalen bemoeilijken. Toch is in veel gevallen het
verlengen van de levensduur middels een
oppervlaktebehandeling uiteindelijk milieuvriendelijker dan om
het niet te doen.

Verminder onderhoud waar transportbewegingen aan te pas
komen
Een fabrikant van koffieautomaten heeft in de jaren ‘90 haar
onderhoudsinterval gehalveerd door de droesbak van de
automaten te vergroten en de silo’s met koffie, suiker en melk te
verdubbelen.
Neem meerdere handelingen mee in één onderhoudsbeurt
Verlichting langs de snelweg wordt allemaal tegelijk vervangen. Dat
is duurzamer dan voor iedere lamp uitrukken (en een file
veroorzaken).
Voer onderhoud zelf uit
Veel bedrijven hebben een dienstverlener die de planten water
geeft. Dit kan ook door iemand uit het bedrijf worden gedaan.
Optimaliseer
service en onderhoud (1/2)

Optimaliseer
service en onderhoud (2/2)
Kies de vorm van onderhoud die past bij het doel
Soms is het beter te wachten tot iets kapot gaat, soms is het
beter om preventief of productief onderhoud te plegen. Zie de
verschillende vormen van onderhoud in de tabel hieronder:
www.nvdo.nl

Zorg voor optimale herbruikbaarheid
Herbruikbaarheid kan worden georganiseerd
op 3 niveau’s:
• Hergebruik van het gehele product
• Hergebruik van componenten
• Hergebruik van materialen (recycling)
Ontwerp ook het
levensduur einde (1/3)
www.hergebruik.nu
www.vangansewinkel.nl

Design for Disassembly is een ontwerprichtlijn om producten zo in
elkaar te zetten, dat ze makkelijk weer uit elkaar te nemen zijn.
Zowel voor reparatie maar ook voor scheiding van materialen bij
afdanking.
BMA Ergonomics heeft de Axia beeldschermstoel ontwikkeld
volgens de richtlijn Design For Disassembly, en koopt haar stoelen
zelfs van haar klanten terug om ze zo goed mogelijk te kunnen
herverwerken.
http://www.bma-ergonomics.com/index.php?page=43
Ontwerp ook het

Organiseer het terugnamesysteem
Wavin levert PVC met hergebruik garantie en neemt afgedankte
leidingen ook daadwerkelijk terug om het materiaal te
hergebruiken. www.wavin.nl
Tapkoel neemt gebruikte bierspiralen terug en reinigt ze, waarna
ze opnieuw gebruikt kunnen worden. www.tapkoel.nl
Verzeker terugname via het businessmodel
Océ verkoopt geen apparaten, maar least ze en laat betalen per
afdruk. Aan het eind van het leasecontract worden ze teruggeno-
men en worden de onderdelen hergebruikt in nieuwe producten.
www.oce.nl
Ontwerp ook het

De inzet van nieuwe technologie kan u een voorsprong geven met
uw duurzame innovatie. Zeker als deze technologie te beschermen
is. Maar hoe vindt u de nieuwste technologie?
• Bezoek beurzen
• Maak gebruik van studenten HTS en TU
• Zet een zoekopdracht uit via Enterprise Europe Network (EEN)
• Zoek in de octrooiliteratuur (espacenet)
• Maak gebruik van kennisinstellingen, zoals bijvoorbeeld TNO
• Via de SBIR regeling ‘verkoopt’ TNO technologie aan
ondernemers
Maru ontwikkelde een daglichtsysteem dat het daglicht in
fabriekshallen meet en automatisch lampen erbij aan- of
uitschakelt voor het optimale lichtniveau. Zij vroegen octrooi aan
op hun vinding. www.maru-systems.com
Bouw voorsprong door
nieuwe technologie (1/2)
www.beursbezoeken.nl
www.syntens.nl/topketenimpuls
www.mkbservicedesk.nl/127/wat-zijn-
kennisinstellingen.htm
www.tno.nl
www.enterpriseeuropenetwork.nl
www.espacenet.nl

Ephicas ontwikkelde sidewings voor vrachtwagens
(brandstofbesparing 10-15%) met gebruik van de kennis over
aerodynamica van vliegtuigvleugels die beschikbaar was bij de TU
Delft. www.ephicas.nl
Mewa Kunststoffen Recycling ontwikkelde samen met de TU
Eindhoven een proces waarmee gemetalliseerde dvd’s zonder
chemicalien gereinigd en verwerkt worden tot schone grondstof.
www.mewaplastics.com
Colibri Interactive Innovations ging met behulp van de SBIR
regeling aan de slag met een ongebruikt idee van TNO: de
Twinkeltegel. Dit speeltoestel in de vorm van interactieve
lichttegels, laat kinderen weer actief buitenspelen. De
drukgevoelige tegels nemen allerlei kleuren aan tijdens
uiteenlopende beweeg, dans en denk spelletjes. Vooral in
achterstandswijken is er weinig speelruimte en wordt er veel
binnenshuis TV gekeken en gegamed. www.twinkeltegel.nl en
www.tno.nl/sbir
Bouw voorsprong door
nieuwe technologie (2/2)

Het AquaFinesse product ‘pool’ maakt het vuil los van de
wanden, waardoor er minder biocine nodig is om het zwembad
schoon te houden. www.aquafinesse.nl
Moens Mouldings heeft een magnetronverpakking ontwikkeld
waarin de magnetronstraling efficienter wordt gebruikt waardoor
het voedsel sneller opwarmt. www.moensmouldings.com
Decall Consulting verduurzaamt coatingssystemen via een nieuw
en robuust coatingsysteem. Er treedt minder veroudering op, de
coating is minder vandalisme gevoelig en beter bestand tegen
intensief gebruik. Vorm en beeld blijven veel langer mooi en
functioneel. www.decallconsulting.nl
Verbeter de duurzaamheid
van een ander

Ariel bracht een wasmiddel op de markt, waarmee de was bij 15
graden al schoon wordt. In commercials wordt opgeroepen dat
ook uit te proberen.
Veel moderne zuinige auto’s geven een schakeladvies, wanneer er
doorgeschakeld kan worden en wanneer er teruggeschakeld moet
worden om zo min mogelijk branstof te verbruiken.
Gemeenten leggen groene golf verkeerssystemen aan, om
weggerbuikers soepel door te laten rijden bij een constante
snelheid.
Een waterkoker die een ‘ping’ geluid maakt wanneer het water
kookt, voorkomt dat de gebruiker het water opnieuw opzet en zo
energie verspilt.
Beïnvloed duurzaam gedrag
van de gebruiker

Bieden van een dienst
Band Op Spanning pompt banden op parkeerplaatsen op, zodat
auto’s met de juiste bandenspanning rijden en daardoor
brandstof en het milieu sparen. www.bandopspanning.nl
Gezamenlijk productgebruik
Greenwheels biedt deelauto’s aan die het gebruik per uur en km
bijhouden. Het bedrijf speelt in op de automobilist die niet uit is
op productbezit maa behoefte heeft aan gebruik van vervoer.
www.greenwheels.nl
Voer uw dienst duurzaam uit
Schone Zaak is een facilitair bedrijf dat geheel bewust opereert
en haar schooonmaakdiensten volledig duurzaam uitvoert, van de
gebruikte middelen tot de inzet van personeel.
www.schonezaak.nl
Vervang een product
door een duurzame dienst

Neem duurzaamheid mee in uw advieswerk
Hovenier van der Heijden voert het onderhoud van tuinen
duurzaam uit, en geeft haar klanten hier ook advies over.
Bemesten met puur plantaardige meststoffen, onkruid bestrijden
met een heteluchtschroeier, biologisch bestrijden van plagen en
nog veel meer. www.hoveniervanderheijden.nl
Service en onderhoud
TLS Totaal in LasService (leverancier van lasapparatuur en –
benodigdheden) kent middels haar servicecontracten het
machinepark van haar klanten beter dan haar klant zelf en kan
optimaal service en onderhoud uitvoeren. www.tlslas.nl
Verzorg opleidingen
Gröninger Cleaning Systems leidt operaters op om het meest
optimale wasprogramma te kiezen voor haar
tankreinigingsinstallaties, zodat niet onnodig water en elektriciteit
wordt verspild. www.groninger.nl
Lever aanvullende diensten

Hoofdstuk 4:
Bedrijfsvoering verduurzamen
Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen

Gebruik groene stroom
Verlichting
• Vervang verlichting door een energiezuinige variant (LED)
• Voorzie lampen van een automatische aan-uit schakeling of
daglichtsensoren
Verwarming / airco
• Isoleer leidingen
• Stel temperatuur CV water en stookgrens juist in
• Breng tochtsluizen aan
• Zet verwarming ‘s avonds en in het weekeind lager of uit
• Zet geen verwarming en airco tegenover elkaar aan
• Maak gebruik van zonwering
• Bij gebruik van airco, houd ramen gesloten
Reduceer gas-
en elektraverbruik (1/2)
WIKIHoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
www.energiecentrum.nl
www.stimular.nl
www.energiechannel.nl
www.dubbelewinstvoormkb.nl
www.klimaatwinst.nl

Productkoeling
• Gebruik deurdrangers voor deuren van koelcellen
• Schakel koelcelverlichting via deurschakelaar
• Voorkom ijsaanslag op de verdamper
Dataopslag
Veel energie gaat verloren aan het continue aanstaan van servers
en data-opslag. Maak een keuze welke data vaak geraadpleegd
wordt en snel beschikbaar moet zijn, en welke data op plekken kan
staan die ‘uit’ staan en waarvan het dus langer duurt om de data
op te roepen.
Perslucht
Persluchtinstallaties vertonen vaak lekken. Hierdoor gaat de
compressor te vaak aan wat veel energie kost.
• Controleer regelmatig op lekken en
• zet de compressor ‘s nachts en in het weekeind uit.
Reduceer gas-
en elektraverbruik (2/2)

Spijkstaal is in 1999 begonnen met de milieubarometer. Zij
kunnen naar alle opdrachtgevers inzichtelijk maken wat zij de
afgelopen jaren hebben bereikt. Ook kunnen zij inzichtelijk maken
hoe de milieukosten zich hebben ontwikkeld.
Maak besparingen meetbaar
www.milieubarometernl
www.co2prestatieladder
www.mvoprestatieladder

Met het verminderen van verspillingen (materiaal en energie) is in
korte tijd veel te bereiken: het zogenaamde laaghangende fruit.
• Onderzoek faalkosten
• Start Lean Manufacturing
• Gebruik de 5S methode
Elcon ontwikkelt en prodcueert zaagmachines (o.a. voor
bouwmarkten). Elcon is in 2008 gestart met lean Manufacturing.
Sindsdien hebben zij veel bereikt: een doorlooptijdreductie,
hierdoor een levertijdreductie, een forse voorraadbesparing, een
aanzienlijke besparing op faalkosten, uitval en afval, meer rust in
de tent en meer plezier in het werk. www.elcon.nl
Euro Equipment Nederland lasersnijdt diverse materialen in
verschillende diktes. Alle restplaten worden – met tekening –
teruggeplaatst in het magazijn zodat iedere plaat optimaal wordt
gebruikt.
Verminder verspilling

Energiebesparing is een wettelijke verplichting. De Wet algemene
bepalingen omgevingsrecht (Wabo) verplicht grote
energieverbruikers tot het nemen van besparingsmaatregelen die
binnen vijf jaar zijn terugverdiend. U valt onder deze wet als u
jaarlijks meer dan 50.000 kWh electriciteit of 25.000 m3
aardgasequivalenten verbruikt. Uitgangspunt is altijd dat de best
beschikbare technieken moeten worden toegepast.
Investeer in apparaten die zichzelf terugverdienen
Apparatenfabriek Aalsmeer heeft een afzuiginstallatie
aangeschaft die de warme lasdampen reinigt i.p.v. ze af te blazen.
De warmte blijft dus in het pand. www.afa-aalsmeer.nl
Pak besparingskansen bij vervanging
Spijkstaal heeft voor het gehele wagenpark gekozen voor
voertuigen met een A of B label. www.spijkstaal.nl
Koop energiezuinige apparaten
www.1001klimaatoplossingen.nl
www.energiechannel.nl

Verspanend bedrijf Pretec heeft een installaite aangeschaft, die
spanen breekt en centrifugeert. De olie is herbruikbaar en de
schone spanen hebben een hogere restwaarde.
GEA Goedhart scheidt staal, aluminium en koperafval aan de
prdocutielijn en heeft hierdoor een betere afzet van
hoogwaardige materialen.
Horman Drainage gebruikt afvalweefsel van o.a. de tapijtindustrie
als filtermateriaal voor de ommanteling van drainagebuizen.
Lever afvalstromen
zo zuiver mogelijk aan
www.wecycle.nl

Hulp- en reststoffen kunnen voor u afval zijn, vor een ander kunnen
ze waardevol zijn als grondstof of hulpstof. Er zijn diverse partijen
dus kunnen adviseren en bemiddelen bij het slim hergebruiken van
uw afvalstromen
Door het terugwinnen van chemicalien uit het eigen
galvaniseerproces neemt bij Galvano Techniek de standtijd van de
baden enorm toe. www.gtv-veenendaal.nl
Hovenier van der Heijden verwarmt met gerooide bomen het
gehele bedrijfspand. Al het overige vrijkomend groenafval wordt
omgezet in humusrijke compostgrond en houtsnippers. Met
de voedzame compostgrond wordt de toplaag van nieuwe
plantvakken verbeterd. De houtsnippers worden aangeboden aan
een biomassacentrale. Bij het gesloten afvalsysteem behoort ook
het verwerken van restanten met bijvoorbeeld mozaiekbestrating
of gestapelde wandjes. www.hoveniersbedrijfvanderheijden.nl
Hergebruik hulp- en reststoffen (1/1)
www.hergebruik.nu
www.reststoffenbeurs.nl
www.wecycle.nl

Twee “R “ Recycling Groep heeft een nieuwe technologie voor
het onschadelijk maken van asbest, waarna het verpulvert en als
cement kan worden gebruikt in de betonindustrie.
www.puinrecycling.nl
Puur Tomaat is een samenwerkingverband tussen 5
tomatentelers. Hun reststroom, welke vrijkomt uit de teelt en
afzet van de tomaten, wordt tot waarde gemaakt in een verpakte
verse tomatensoep. www.puurtomaat.nl
CAS Exhibition Partners is een standbouwer die stands
modulairder is gaan opbouwen, zodat er minder afval wordt
gecreëerd en meer hergebruik plaatsvindt. www.cas.nl
Hergebruik hulp- en reststoffen (2/2)

In veel bedrijven gaan nog veel papieren en formulieren in het
rond. En als dat intern al is gereduceerd, dan wordt er voor extern
nog veel uitgeprint en opgestuurd. Veel hiervan is makkelijk te
automatiseren. Makkelijk en duurzaam voor u en voor uw klanten
en medewerkers.
• Werkbonnen
• Loonstroken
• Facturen
Het bedrijf Logistiek zonder Papier verbindt de keten van
verzender tot ontvanger waarmee alle papieren voor transport
over weg, water en het spoor door een digitale variant worden
vervangen. Daarnaast zorgen zij voor de acceptatie bij bedrijven
en dat de politie mee kan kijken, zodat goed gedrag kan worden
beloond en alles transparant is. Dit levert veel tijd- milieu- en
geldwinst op. www.lzp.nl
Digitaliseer papierstromen
•Offertes
•Declaratieformuleren
•Etc.

Je kunt kiezen voor duurzame toeleveranciers, je kunt ook je
bestaande toeleveranviers verduurzamen. Het hefboomeffect is
dan groter.
VelopA ontwikkelt, assembleert en vermarkt straatmeubilair. Alle
componenten (metaal, hout, beton, kunststof) worden ingekocht.
Zij hebben in samenwerking met Syntens een project gedaan om
hun Nederlandse toeleveranciers te helpen duurzamer te worden.
Kennisdelen, etc.
Help uw toeleverketen verduurzamen

Hoe efficienter u werkt in een beperkte ruimte, hoe minder gas en stroom u nodig heeft.
• Ga efficient om met ruimte, zowel werkruimte als magazijn.
• Optimaliseer de routing van de productie door het bedrijf
• Verbeter vindbaarheid van spullen om onnodig heen en weer rijden te verminderen
• Schakel over op elektrisch vervoer (heftrucks e.d.)
Ruimtegebruik en intern transport
WIKI
Lavital Bedden is overgestapt naar lean produceren: de
onderhanden bedden en matrassen liggen niet meer te wachten
maar worden meteen afgemaakt. Hierdoor kon het aantal
werkplekken met de helft worden teruggebracht en kan in
dezelfde ruimte een twee keer zo hoge productie worden
gedraaid. Een verhuizing kon hierdoor worden uitgesteld.
Daarnaast gebruikte Lavital zowel vurenhout als grenen voor de
bedden. Door 100% over te stappen op het – duurdere- grenen,
kon de opslagplaats voor vurenhout komen te vervallen en door
het hogere inkoopvolume van grenen was het uiteindelijk
kostenneutraal.
www.evo.nl

Stem vraag een aanbod beter af
24/7 Tailorsteeel biedt ‘groen plaatstaal’: indien een bestelling
een doorlooptijd heeft van minimaal vier weken, kan Tailorsteel
het materiaal en de vrachten optimaal benutten. Dit leidt tot
minder snijafval, minder belasting voor het milieu en een lagere
prijs. www.247tailorsteel.nl
Transporteer zo min mogelijk lucht
Theuma vervoert voorgemonteerde kozijnen in zogenaamde
bokken. Wanneer een bok niet helemaal vol is, wordt een halve
bok gebruikt. Zo wordt er zo min mogelijk lucht vervoerd als er
van een bepaald type kozijn minder uitgeleverd hoeft te worden.
www.theuma.nl
Extern transport en logistiek (1/2)
WIKI
www.evo.nl
www.duurzamelogistiek.nl
www.hetnieuwerijden.nl
www.syntens.nl/duurzaamonderneme
n/doe-MEE.aspx

Bespaar kilometers
Feenstra Verwarming installeert en onderhoudt
verwarmingsinstallaties. Het invoeren van C-track
Fleetmanagement heeft gezorgd voor een geoptimaliseerde
planning van de monteurs waarbij de werklast beter is verdeeld
tussen de 750 auto’s. Door alle ritten te registereren is altijd
duidelijk waar auto’s zijn geweest en ontstaat er geen
onduidelijkheid in de verantwoording naar opdrachtgevers.
Bespaar brandstof
TNT heeft Ephicas sidewings gemonteerd om 5 tot 10%
brandstofbesparing te kunnen realiseren.
Ook met ‘het nieuwe rijden’ zijn besparingen van brandstof en
uitstoot tot 20% mogelijk.
Extern transport en logistiek (2/2)

In een kantoor bedraagt het woon-werkverkeer gemiddeld 25% van de totale milieubelasting.
• Stimuleer wonen dichtbij het bedrijf
• Organiseer gecombineerd woon-werkverkeer (met een busje ophalen)
• Stimuleer gebruik zuinige auto’s
• Stimuleer carpoolen
• Faciliteer thuiswerken en spitsmijden
• Vergoed gebruik van OV (ook als medewerker een leaseauto heeft)
• Biedt mogelijkheden aan voor ritoptimalisatie
• Gebruik meer telefoon-en videoconferentie
Woon-werkverkeer en buitendienst
Mmtotaal heeft de 4-daagse werkweek ingevoerd met langere
dagen. Alle bedrijfsauto’s staan één dag per week stil.
Spijkstaal beperkt haar woon-werkverkeer tot 25 km enkele reis.
Binnen deze afstand wonen ca. 1 miljoen mensen. PZ heeft de
opdracht binnen deze afstand sollicitanten aan te nemen.

Het zelf opwekken van (schone) energie beperkt natuurlijk niet je
energieverbruik, maar wel het gebruik van ingekochte (fossiele)
energie. Er zijn vele mogelijkheden, die afhankelijk van de
bedrijfstak meer of minder goed toepasbaar zijn.
• Zonnepanelen
• Zonneboiler
• Windmolen
• Warmtepomp
• Warmte – koude opslag
• Smartgrids (die energie slim verdelen)
Kranenburg Group voegde een windmodule toe aan de
glazenwassersbakjes die ze levert. Deze module levert 4x zoveel
energie op als ze nodig heeft, de rest komt ten goede aan de
energievraag van het gebouw.
Wek zelf energie op

Samenwerken is een goede manier om meer toegevoegde waarde
te bieden, zonder dat u zelf de kennis in huis hoeft te halen.
Samenwerkingsverband Ecoster is de totaalaanbieder van
energiebesparing in de bestaande bouw. Door middel van de
samenwerking tussen D&O glas|kunststof|aluminium,
Bouwbedrijf van Marrum, Technisch Buro Zonderland en
Miedema planning, worden er totale energie renovaties
gerealiseerd die deels bouwkundig, deels isolatietechnisch en
deels installatietechnisch kunnen zijn. www.ecoster.nl
Voor het vinden van samenwerkingsvormen en –partners kunt u
denken aan:
• Kennisontwikkeling binnen de branchevereniging
• Samenwerken op het bedrijventerrein
• Effectiever samenwerken met ketenpartners
• Sociale media en online netwerken
Werk samen
om meer te kunnen bereiken

Hoofdstuk 5: Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen
Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

De ‘people’-kant van ‘people, planet, profit’ omvat een groot
aantal aspecten waarmee rekening gehouden moet worden om
maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Bijvoorbeeld:
• Consumenten: rechten, veiligheid en gezondheid
• Werknemers: diversiteit en arbeidsparticipatie (denk ook aan
minder validen, ouderen, kansarmen of ex-gedetineerden)
• Kinderarbeid
• Mensenrechten en internationale arbeidsomstandigheden
Wat te doen als één van uw leveranciers bovenstaande principes
schendt? U kunt afscheid nemen, maar vaak is het verstandiger om
een verbetertraject af te spreken. Op deze manier biedt u de
leverancier een kans om te verbeteren, wat hij anders
waarschijnlijk niet zou doen.
Wees goed voor mensen (1/2)
WIKI
www.mvonederland.nl/thema/consument
en-rechten-veiligheid-gezondheid
www.mvonederland.nl/thema/diversiteit-
arbeidsparticipatie
www.mvonederland.nl/thema/kinderarbe
id
www.mvonederland.nl/thema/mensenrec
hten-internationale-
arbeidsomstandigheden

The Colour Kitchen is een bedrijf met een missie dat diversiteit
voorop stelt. Zij leiden jongeren op die op zoek zijn naar een
nieuwe kans. Je kunt er genieten van gerechten uit alle hoeken
van de wereld die worden bereid en geserveerd door
medewerkers met vele verschillende culturele en sociale
achtergronden. http://www2.thecolourkitchen.com/nl
Bclean2 heeft een methode ontwikkeld om voertuigen op een
duurzame manier te reinigen, zonder water. Zij laten dit uitvoeren
door kansarme jongeren. www.bclean2.com
Ragbag maakt tassen van afvalplastic uit India. Zij werken met
ragpickers, die plastic afval verzamelen en verkopen aan het
verzamelcentrum. Het plastic afval wordt gewassen, gesorteerd
op kleur en met een machine tot stevige platen geperst. De
kleurrijke platen worden vervolgens in kleine familiebedrijven
verwerkt tot diverse producten. www.ragbag.eu
Wees goed voor mensen (2/2)

Bij een kritische blik op de herkomst van grondstoffen komen o.a.
de volgende (milieu) aspecten kijken:
• Biodiversiteit
• Dierenwelzijn
• Grondstoffenschaarste
• Ontbossing
• Overbevissing
Sustunable heeft een trackingsysteem voor verantwoorde
tonijnvangst. Met de code op de verpakking is op internet te zien
waar en wanneer de tonijn in dat specifieke blikje is gevangen, tot
en met de kapitein en de boot aan toe. Kortom: complete
transparantie. www.sustunable.com
Daarnaast is het bedrijf Pacifical opgericht, waarin 8 landen in de
Stille Oceaan met Sustunable samenwerkein in de duurzame
tonijnvangst volgens de MSC normen. Het gebied bevat 25% van
de wereldvoorraad aan tonijn. www.pacifical.com
Herkomst van grondstoffen
WIKIHoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
www.mvonederland.nl/ketenverantwoord
elijkheid

Onder ‘verantwoordelijkheid voor de omgeving’ verstaan we o.a.
• Voorkomen van hinder
• Straatbeeld
• Betrekken en informeren van omwonenden
• Vrijwilligerswerk
• Sponsoring lokale verenigingen
BRS Staalwerken “maakt de monumenten van morgen”. Hun
missie om de gebouwde omgeving zo mooi te maken dat we er
zuinig op willen zijn, is een eigenzinnige visie op MVO en
omgevingsverantwoordelijkheid. www.brs.nl
Handels- en Verhuurbedrijf Krans B.V. heeft als doelstelling bij de
uitvoering van haar werkzaamheden een zo veilig mogelijke
situatie te creëren voor zowel haar opdrachtgevers, de
weggebruikers alsook haar eigen mensen. www.krans.nl
Wees verantwoordelijk
voor directe omgeving
WIKIHoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
www.mvonederland.nl/thema/maatschap
pelijk-betrokken-ondernemen

Eerlijk zaken doen gaat o.a. over de volgende aspecten:
• Corruptie
• Eerlijke handel
• Integriteit
• stakeholderdialoog
Liftintermediair gaat op een bijzondere manier om met zijn
klanten en leveranciers: het bedrijf heeft geen algemene
voorwaarden maar doet volgens fatsoenswaarden zaken met zijn
omgeving en houdt aan de NEN 26000 normen vast voor zijn
MVO beleid. www.liftintermediair.nl
Doe eerlijk zaken
WIKI
www.mvonederland.nl/thema/corruptie
www.mvonederland.nl/thema/eerlijke-
handel
www.mvonederland.nl/thema/integriteit-
corporate-governance
www.idh.nl

De Base of the Pyramid, gaat over de armste mensen op aarde. In
de onderste groep van 4 miljard mensen, zitten 1 miljard mensen
die moeten rondkomen van minder dan 2 dollar per dag. Dit is de
doelgroep van hulporganisaties. Daarnaast zijn er 3 miljard mensen
die moeten rondkomen van 2 tot 9 dollar per dag. Dit is de ‘base of
the pyramid’ die wel wat geld hebben voor basislevensbehoeften
maar heel weinig.
Procter en Gamble heeft een kleine wasautomaat ontwikkeld
voor mensen met lage inkomens in India. Er zijn veel barrieres,
zoals het gebrek aan ruimte, onregelmatige bschikbaarheid van
water en elektra.
Unilever combineert de zorg voor de BOP met economische
groei: door overal op aarde zeep beschikbaar te maken tegen lage
prijzen, stijgt de hygiene, en worden ziektes en sterfte
teruggedrongen. En ja, er wordt ook geld mee verdiend.
Bekommer je om
de ‘base of the pyramid’
O,5 miljard mensen
2 miljard mensen
4 miljard mensen
WIKI
www.mvonederland.nl/thema/base-
of-the-pyramid

Textielgroothandel Dintex heeft een nieuwe businesstak opgezet
voor kleinschalige instellingen. Normalerwijze wordt het textiel
(bv beddengoed) centraal verzameld en gewassen. Voor
kleinschalige instellingen (bijvoorbeeld begeleid wonen) biedt
Dintex een compleet pakket van textiel, professionele
wasmachines e.d. zodat de bewoners zelf kunnen helpen met het
doen van de was.
Goed voor de betrokkenheid van de bewoners bij het
huishouden, een besparing op waskosten voor de instelling, goed
voor het milieu want minder transportkilometers (bovendien
hoeven er minder sets in omloop te zijn) en tenslotte ook leuk
voor de bewoners: ze kunnen voortaan een eigen dekbedovertrek
uitzoeken wat een huiselijker gevoel geeft.
De hefboom is dat Dintex niet alleen haar eigen processen
duurzamer maakt, maar ook ander gebruik stimuleert en een
verandering van beleving aan klantzijde mogelijk maakt.
www.dintex.nl
Zoek ook je hefboom in MVO

Hoofdstuk 6:
Duurzaamheid vermarkten
Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten

Waar gingen wasmiddelenreclames altijd over?
Schoon, schoner dan schoon, vlek op vlek, diep in de vezels,
stralend wit.
Kijkt u eens naar bijgaand filmpje:
www.youtube.com/watch?v=iN0FrmkMZd8
Omo Klein & Krachtig heeft het alleen nog maar over
duurzaamheid. Het woord ‘schoon’ wordt niet één keer genoemd.
Omo verbruikt de helft van het water, de helft van de verpakking,
de helft van het transport…. Maar kost het product ook minder?
Nee. En daar zit dus een aantrekkelijk verdienmodel.
Duurzaamheid is een businesskans

Pas als u weet hoe uw klanten tegen duurzaamheid aankijken en
welke behoeften ze daarin hebben, kunt u de juiste acties kiezen.
Er zijn verschillende manieren om dat uit te zoeken:
• Co-cratie processen
• Marktonderzoek
• Via online netwerken
En wat vinden klanten dan belangrijk? Wat wilt u weten?
Bijvoorbeeld:
• Welke duurzame aspecen worden belangrijk gevonden
• Hoe belangrijk vinden ze die aspecten
• Hoe duurzaam vinden ze uw product in vergelijking met
concurrenten
• Wat zou men overhebben voor een duurzamer product
Verdiep je in
wat klanten belangrijk vinden

Kunt u, naast de doelgroepen die u reeds bedient, een ‘groen’
georiënteerde nieuwe doelgroep aan u binden door een groen
aanbod in het assortiment op te nemen?
Duurzaamheid is geen nichtmarkt meer voor de 10% van de
mensen die het super-belangrijk vinden. Duurzaamheid is voor
brede doelgroepen in een zekere mate belangrijk. Richt je dus op
een bredere doelgroep en beperk je niet tot de oergroene klant.
Array Industries is begonnen als schoorsteenbouwer. In 2009
heeft het bedrijf de keuze gemaakt om van productiebedrijf te
ontwikkelen naar kennisbedrijf. Ze zijn zich met name gaan
richten op CO2. Deze keuze heeft geleid tot de ontwikkeling van
een complete product-portfolio waarbij ze CO2 afvangen met
diverse technieken, reinigen, vloeibaar maken, opslaan en weer
gasvormig maken. Daardoor zijn ze nu bekend als CO2 specialist
en hebben ze de groeimarkt van CO2 reductie en -opslag
betreden. www.arrayindustries.nl
Beweeg je in nieuwe,
groene markten

Kies een unieke positionering (1/3)
WIKI
Automerken onderscheiden zich van elkaar door scherpe keuzes te
maken in hun positionering. Zo zijn verschillende merken typich
bekend om hun eigenschappen als ‘snelheid’, ‘veiligheid’, ‘luxe’ of
‘betrouwbaarheid’.
In het kiezen voor een duurzame positionering werkt het net zo: u
zult thema’s moeten kiezen waarop u herkenbaar wilt zijn om u te
onderscheiden van branchegenoten die óók duurzaamheid claimen,
maar daar waarschijnlijk een andere invulling aan geven.
Murk Peutz onderscheidt voor een duurzame positionering vier
thema’s: Milieu, Ethiek, Maatschappij en Basics (zie volgende
pagina’s). Maar afhankelijk in welke sector u werkt kunt u
verschillende duurzame thema’s onderscheiden. Bijvoorbeeld:
• In de horeca: voedsel (biologisch, streek, seizoen),
afvalpreventie, dierenwelzijn, mensen.
• In de bouw: energie, bouwmaterialen, overlast, ontwerp.
www.syntens.nl/duurzaamondernemen/P
ages/home.aspx

Dimensies
100
76
100 1001 15
100
25
basics
milieu
ethiek
maatschappij
Bron : Syntens enquête, n=97

Dimensies
100
31
100 100
7
66
100
50
basics
milieu
ethiek
maatschappij
Bron : Syntens enquête, n=99

Als u duurzaam bent, maak dat dan ook voor uw klanten zichtbaar en ervaarbaar in alle
‘contactpunten’ die u met de klant heeft. De klantervaringscirkel is een instrument waarmee u
alle contactmomenten met uw klant kunt nalopen en ‘ontwerpen’ hoe u wilt dat de ervaring
van de klant met uw bedrijf, en dus met de duurzame aspecten van uw bedrijf, verloopt.
Maak duurzaamheid
zichtbaar en ervaarbaar (1/2)

De verkeersborden van HR Groep worden op duurzame wijze
geproduceerd. De standaard verkeersborden worden door het
gebruik van aluminium coil-coating alleen nog mechanisch
behandeld voordat een drager is vervaardigd. Het coil coaten is
veel minder belastend voor het milieu t.o.v. conventionele wijzen
van voorbehandelen en coaten.
Door deze nieuwe productietechniek houdt het verkeersbord aan
de achterzijde een gekleurde rand, in plaats van een traditionele
grijze rand. HR Groep communiceert dit nu als hét herkenbare
handelsmerk van duurzame verkeersborden. www.hrgroep.nl
Maak duurzaamheid
zichtbaar en ervaarbaar (2/2)

Klanten kiezen niet voor groen alleen. Het product moet ook op
andere aspecten voordelen bieden. Stapel productvoordelen –
waaronder duurzaamheid – dus op.
Lagere aanschafkosten
G21 Blastdoors handelt haar orders online af, heeft een hoge
mate van standaardisatie in haar peoduct en automatisering in
haar productieprocessen. Hierdoor wordt een
buitendienstverkoper uitgespaard. Daardoor is de kostpijs van hun
producten lager en dat voordeel wordt aan de klant
doorberekend. www.g21.nl
Langere levensduur
Voorkomen van slijgate, modegevoeligheid en falen, het bieden van
reparatie en service en een lange relatie tussen product en
gebruiker.
Stapel productvoordelen op (1/2)

Prettig in gebruik
Aquafinesse elimineert chloorgebruik, dus: huidvriendelijk,
verlengt de levensdeuur van de hot tub, gebruiksvriendelijke en
een contstande pH waarde dus niet meer meten.
www.aquafinesse.nl
De bedden van Evening Breeze zijn niet alleen een stuk zuiniger
dan een airco, je slaapt er nog eens een stuk comfortabeler, in
perfecte temperatuur en luchtvochtigheid zonder tocht of herrie.
www.eveningbreeze.nl
Extra functionaliteit
Loloo ontwikkelde oplaadpunten voor elektrisch transport voor in
de openbare ruimte. Kansen ontstaan doordat Loloo meer is dan
een oplaadpunt: bij de locaties zit een QR code, als gebruikers die
scannen, ontvangen ze een kaartje met daarop leuke
koffietentjes, een mooie wandeling, gratis wifi etc. www.loloo.nl
Stapel productvoordelen op (2/2)

Doordat Evening Breeze geconditioneerde hemelbedden minder
energie verbduiken dan een conventionele airco, wordt de
investering in no-time terugverdiend. Evening Breeze rekent op
basis van het huidige energieverbruik en de energieprijs de
terugverdientijd aan de klant voor. Onlangs hebben ze daar zelfs
een app voor geintroduceerd. www.eveningbreeze.nl
Ook Ephicas heeft een rekentabel op haar website waarmee de
jaarlijkse brandstofbesparing door toepassing van hun
aerodynamische side-skirts op vrachtwagens, snel inzichtelijk
wordt gemaakt. www.ephicas.nl
Vermarkt op Total Cost of Ownership

Breedof Builds doet zowel de engineering als de financiering van
energiebesparende maatregelen in de bouw en industrie. Met
deze full-service formule pakken zij vooral het dilemma aan dat
bedrijven hun financieringsruimte niet willen gebruiken voor
secundaire processen (zoals energie). www.breedofbuilds.nl
Het initiatief ‘iedereen een zonneboiler’ biedt via haar website
mogelijkheden aan om subsidie aan te vragen, en biedt tevens
mogelijkheden voor financiering van de installaties.
www.iedereeneenzonneboiler.nl
Los het financieringsdilemma op
WIKIHoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Subsidiemogelijkheden:
www.agentschapnl.nl/programmas_regeli
ngen

Go4MVO is een samenwerkingsverband tussen een aantal
bedrijven. Samen bieden zij bedrijven met een groot (lease)
wagenpark een drieluik aan om zuiniger te gaan rijden: Gedrag –
Techniek – Monitoring. www.go4mvo.nl
Ecodriving Nederland biedt een rijtraining ‘het nieuwe rijden’ aan
om het rijgedrag veilig, schoon en zuinig te maken.
Verschillende techniekpartners voeren technische aanpassingen
aan de auto uit om hem zuiniger te maken.
Perfecqt verzorgt de software waarmee het gebruik van het
wagenpark en van de bestuurders kan worden bijgehouden
Bundel krachten
voor een sterke propositie

Producten moeten goed verkrijgbaar zijn. Duurzame producten, én
informatie erover, moeten niet leiden tot ongemak en
zoekrochten. Verkrijghaarheid van product en informatie zijn
essentieel voor succes.
Ecover is in vele winkels verkrijgbaar, heeft een goed
gesorteerdde schappen en verstrekt aan het schap uitgebreide
informatie over haar producten.
Ledlamp.nl is een vergelijkingssite voor LED-verlichting. Op basis
van uw bestaande lamp kunt u een passende vervangende LED
lamp vinden, én direct online bestellen. www.ledlamp.nl
Zorg voor een goede beschikbaarheid

Groene marketing steunt op vertrouwen. Onderbouw uw
duurzame prestaties met meetgegevens, rapporten van
keuringsinstanties em met keurmerken.
• In sommige productgroepen, zoals voeding, is een overload
aan keurmerken. De klant weet dan vaak ook niet meer wat
het onderscheid is.
• In andere productgroepen is er niets of weinig.
• Als er nog geen keurmerk voor uw productgroep is en u heeft
daar wel behoefte aan, kunt u zelf een keurmerk starten.
• Neem daarvoor contact op met een organisatie die
keurmerken ontwikkelt en onderhoudt (zoals stichting
milieukeur, solidaridad). Zij zullen zich verdiepen in de criteria
die voor uw productgroep belangrijk zijn en uw product
daaraan toetsen.
• Kosten hiervoor zijn (vaak) gedeeltelijk gesubsidieerd (maar
dat wisselt)
Sluit aan bij een keurmerk
www.milieucentraal.nl/themas/keurmerk
en-labels-en-logos
www.solidaridad.nl
www.milieukeur.nl

Een moeder ging op zoek naar een duurzame kinderopvang,
maar kon deze niet vinden. Ze stelde een prijs in, De Groene
Giraf, en reikte deze uit aan de opvang die het meest duurzaam
was. Sindsdien is het onderwerp in de kinderopvang meer onder
de aandacht gekomen, en bovendien ook bij de ouders.
Doe mee met duurzaamheids-
wedstrijden en prijsvragen
Een greep uit de mogelijkheden:
• Ei van Columbus www.ei-van-columbus.nl
• Gouden kans www.syntens.nl/kansenkanon/GoudenKans.aspx
• Duurzame Dinsdag www.duurzamedinsdag.nl/IDEE+INSTUREN
• Herman Wijffels Innovatieprijs (Rabobank)
www.rabobank.nl/bedrijven/uw_onderneming/duurzaamheid/herman_wijffels_innovatiep
rijs/
• Accenture Innovatie Awards www.accenture.com/Microsites/innovation-
awards/2011/Pages/index.aspx
• PICNIC Green Challenge www.greenchallenge.info
• Nieuwe bedrijven: www.newventure.nl

In plaats van het duurzame product of dienst een éénmalige actie te laten zijn, is het verstandig
om te laten zien dat u duurzaamheid een vast plekje in uw productportfolio geeft. Daarvoor
zijn twee hoofd-strategieën (met elk meerdere variaties).
Verduurzamen van het gehele assortiment
De strategie van Volkswagen. Het hele assortiment van Polo tot Passat is verkrijgbaar in een
‘Bluemotion’ versie.
Duurzame productlijn naast bestaand assortiment
De strategie van Toyota. Naast haar assortiment personenauto’s en terreinwagens, heeft ze
de hybride productgroep opgezet met daarin de Prius (en de Prius Station).
Ontwikkel een strategie
voor de hele portfolio

Net zoals u zou moeten kiezen voor een positionering, moet u ook
kiezen voor een ‘toon’ van communicatie.
Greenpeace en het Wereldnatuurfonds (WWF) streven beiden
een schonere wereld met meer ruimte voor de natuur ja.
Greenpeace doet dat op een ‘rebelse’ manier, die past bij hun
activistische aanpak. Zij tonen beelden van vervuiling en
vernietiging.
Het WWF kiest juist voor het tonen van mooie ontroerende
beelden van de natuur, met veel jonge dieren, en gedragingen die
zeer herkenbaar zijn vanwege hun ‘menselijkheid’.
Kies hoe u communiceert
www.free-kick.nl

Kitkat heeft onderzoek gedaan naar het gebruik van een
‘fairtrade’ logo op haar verpakking. Wat bleek: hoe kleiner het
logo, hoe lekkerder de chocolade werd beoordeeld. Hoe kan het,
dat consumenten waarde hechten aan fair trade maar
ondertussen het logo niet willen zien?
Kitkat heeft als slogan ‘take a break, take a kitkat’. De
merkwaarden van Kitkat zijn ‘gezellig, relaxed’. Een fairtrade logo
herinnert ons eraan dat er uitbuiting bestaat, kinderarbeid, arme
boeren… kortom: niet relaxed.
Kies dus communicatie én hoe prominent deze in beeld komt,
passend bij de merkwaarden van uw bedrijf en product.
Houd vast aan de merkwaarden

Duurzaamheid heeft nieuwswaarde. En goede businesscases ook.
Bladen en kranten zijn altijd op zoek naar kopij. Denk na over wat
nieuw of bijzonder is aan wat u doet en licht dat uit.
• Maak persberichten
• Zoek de publiciteit in (vak)tijdschriften
• Doe mee aan (duurzame) prijsvragen
• Gebruik social media
Zorg voor publiciteit

Waarom is het belangrijk om te communiceren wat
u doet, en te doen wat u communiceert?
Onderstaand plaatje geeft inzicht. Links onderin de
‘traditionele’ niet-duurzame ondernemer.
• Als u duurzaamheid communiceert
(vergroening van de propositie) zonder ook
daarwerkelijk in de keten te vergroenen, bent
u een ‘golddigger’ ofwel greenwashing.
• Als u daadwerkelijk vergroent maar dit niet
communiceert, bent u groener dan uw klant
van u vraagt – een gemiste kans.
• Alleen als u daadwerkelijke vergroening en
vergroening van uw propositie met elkaar in
lijn brengt, kunt u zich een ‘ecopreneur’
noemen.
Communiceer wat je doet,
niet meer en niet minder
www.syntens.nl/duurzaamondernemen/v
an-entrepreneur-naar-ecopreneur.aspx
www.syntens.nl/duurzaamonderneme
n/Pages/home.aspx

• Greenwashing = je groener voordoen dan je bent.
• Een onterechte claim is misleidende reclame.
• Vermijd suggestieve plaatjes zonder rechtvaardige groene
prestatie
Saab BioPower mocht niet adverteren met de slogan ‘rijden met
een zuiver geweten’. Bio-ethanol is namelijk nauwelijks
verkrijgbaar.
Bekijk hier filmpje met een mooi voorbeeld van greenwashing:
Invoegen filmpje ‘greenwashing’
Vermijd greenwashing
www.futerra.co.uk/services/greenwas
h-guide

Wees launching customer voor groene innovaties. Help duurzaam
innoverende collega’s een handje en steek je nek uit voor nieuwe
ontwikkelingen.
Ephicas ontwikkelde aerodynamische zij-afscherming die een
brandstofbesparing tussen de 5 en 10% kan realiseren. TNT is als
testpartner nauw betrokken bij de sidewings voor hun
vrachtauto’s. www.ephicas.nl
Leden van branchevereniging FME hebben diverse slimme
producten ontwikkeld waarmee bedrijven energie kunnen
besparen. U kunt helpen om hier succesvolle producten van de
maken (www.1001klimaatoplossingen.nl)
Wees zelf ‘early adopter’
van duurzame innovaties
www.1001klimaatoplossingen.nl

Percepties veranderen over de tijd
In de jaren ‘90 lag de aandacht van de consument erg bij gebruikte materialen,
verpakkingen en recyclebaarheid. Vanaf 2000 is dit verschoven naar aandacht
voor energieverbruik.
Percepties zijn verschillend per regio
In West-Europa ligt de aandacht erg op gebied van energie . In het Midden
Oosten ligt de aandacht erg op water, omdat daar schaarste aan is.
Percepties over bedrijf
Oxxio won de slag om de groene energie in 2001, omdat concurrent Shell een
minder geloofwaardig bedrijf is op het gebied van duurzaamheid.
Percepties over prijs
Bij gelijke kwaliteit denkt men dat het duurzame product duurder zal zijn. Bij
gelijke prijs denkt men dat de kwaliteit van het duurzame product lager zal zijn.
Bekijk hier een leuk filmpje over verschillen in perceptie: (filmpje duurzaam
lekker)
Wees je bewust van
percepties over duurzaamheid

Als je een goed doel steunt, en je kiest daarbij iets wat past bij
jouw business en kerncompetenties, maak je jezelf niet alleen
zichtbaar als duurzaam / liefdadig bedrijf, maar grijp je meteen de
kans om je kerncompetentie nog een keer op een positieve manier
in het daglicht te stellen.
Aannemersbedrijf van Zoelen heeft een Health Compound
gebouwd in Ghana en deelt kennis en ervaring over het
bouwproces met lokale timmerlieden. www.vanzoelen.nl
TNT Post werkt samen met het World Food Programma van de
VN en zet haar logistieke competenties in om voedsel te verdelen
en zo honger in Afrika te bestrijden.
Jamie Oliver zet zich in voor gezonde voeding op scholen.
Liefdadigheid met kerncompetenties

Hoofdstuk 7:
Veranker duurzaamheid in het bedrijf
Hoofdstuk 7: Veranker duurzaamheid in uw bedrijf

• Maak helder wat duurzaamheid strategisch bijdraagt aan het
bedrijf, wat het bijdraagt vor klanten, voor medewerkers,
ketenpartners en derden.
• Formuleer aantrekkelijke ambitie en doelstellingen die
inspireren en energie losmaken.
• Maak duidelijk welk gedrag van ieder afdeling en iedere
medewerker wordt gevraagd.
Voor Spijkstaal betekent duurzaam ondernemen dat
duurzaamheid een integraal onderdeel wormt van de
bedrijfsstrategie. Bij elke beslissing worden de effecten op
economie, arbeidsomstandigheden en milieu meegewogen
(people – planet – profit) www.spijkstaal.nl
Maak duurzaamheid
onderdeel van de strategie

• Volg het stappenplan voor inkopen van MVO Nederland (zie
wiki)
• Volg de handboeken van ISO 14001 (milieu) of ISO 26000
(MVO) om op een georganiseerede manier tot een integraal
duurzamere organisatie te komen
• Stel een duurzaamheidscoördinator aan (dit kan een KAM
manager zijn, of iemand bij inkoop, of een productiechef, of bij
R&D, afhankelijk waar u uw accent wilt leggen
• Maak iedere medewerker verantwoordelijk. Duurzaamheid
gaat pas dooe de hele organisatie leven als iedere medewerker
weet wat hij zelf kan bijdragen
• Verschaf de middelen. Medewerkers kunnen pas duurzamer
gedrag vertonen, als hen ook de middelen worden verstrekt.
Zorg voor organisatie en processen
WIKI
www.mvonederland.nl/content/mvo-
tools/stappenplan-maatschappelijk-
verantwoord-inkopen-0
www.iso14000.nl
www.iso26000.nl

• Geef het goede voorbeeld
• Enthousiasmeer medewerkers
In een bedrijf dat het hele wagenpark had geselecteerd op lage
CO2 uitstoot, had een medewerker een privéauto gekocht met
een nog lagere CO2 uitstoot en liep daarover op te scheppen in
de kantine.
Stimuleer een
duurzame bedrijfscultuur

De kennis en inzichten op het gebied van duurzaamheid staan niet
stil. Als u aangesloten bent bij netwerken van kennis en kennissen
die ook met het onderwerp bezig zijn, komen de belangrijkste
nieuwtjes vanzelf naar u toe.
• Stichtingen (bijvoorbeeld MVO Nederland of regionale
afdeling)
• Duurzame ondernemers in uw regio, bijvoorbeeld via
ondernemersverenigingen
• Onderwijsinstellingen in uw regio, gebruik van stagiaires
• Kennisinstellingen
• Online netwerken (linked-in groepen, twitter e.d.)
Bedrijven Platform Duurzaamheid Soest is een
ondernemersnetwerk dat regelmatig samenkomt om ervaringen
te delen. Regelmatig nodigen zij een spreker uit rondom een
duurzaam thema. Daarnaast hebben zij een actieve Linked-In
groep.
Verdiep u in het kennis(sen) netwerk

• Cursussen / opleidingen
• Bezoek beurzen, seminars, workshops
• Neem mensen aan met kennis over duurzaamheid
• Huur partners in met kennis over duurzaamheid
• Haal kennis van het web, via social media e.a.
Architectenbureau Klous + Brandjes heeft tijdens crisistijd juist
extra geïnvesteerd in ontwikkeling van hun medewerkers. De
eigenaar zei:"ik stop liever geld in hun ontwikkeling, dan in een
afvloeiingsregeling". Het bureau is nu een zogenaamd BIMbureau
geworden en heeft zelfs een extra stuk markt naar zich toe weten
te trekken, door deze BIMcompetenties. www.klousbrandjes.nl
Ontwikkel
competenties van medewerkers
WIKI
www.csr-academy.nl
www.mvonederland.nl/academie
www.duurzaammkb.nl
www.productmilieu.nl
www.duurzaamondernemen.nl

70 manieren om duurzaam te ondernemen en te innoveren

70 manieren om duurzaam te ondernemen en te innoveren

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

70 manieren om duurzaam te ondernemen en te innoveren

Hinweis der Redaktion