2. 2
Режалар:
• 1. Ялпи талаб-ялпи таклиф моделига
умумий тавсиф. Ялпии талаб тушунчаси ва
графиги.
• 2. Ялпи талабнинг баҳо ва баҳодан бошқа
омиллари.
• 3. Ялпи таклиф графиги ва омиллари.
• 4. AD-AS моделида макроиқтисодий
мувозанат. Макроиқтисодий мувозанат
бузилишининг жаҳон молиявий-иқтисодий
инқирози юзага келишига таъсири.
3. 3
• Ялпи талаб - уй хўжалиги, корхоналар, хукумат
ҳамда хорижий ҳаридорларнинг товар ва
хизматларга талаби хисобланади.
• Ялпи таклиф – бу муайян нархлар даражасида
ишлаб чиқарилиши ва таклиф қилиниши мумкин
булган истеъмол ҳамда инвестиция товарлари ва
хизматларининг умумий миқдоридир.
• Нархлар даражаси- бу турли хил товар ва
хизматларнинг алоҳида нархларини умумлаштирувчи
жами нарх тушунилади.
• Нархларни нархлар даражасига, жами
истеъмолчиларнинг тулов қобилият талабини жами
талабга, барча товар ва хизматларни эса миллий
ишлаб чиқаришнинг реал ҳажмига бундай
бирлаштириш йириклаштириш деб аталади.
4. 4
Ялпи талабнинг баҳо ва баҳодан бошқа омиллари.
• Баҳолар даражаси ва ва ялпи талаб
ўртасидаги тескари боғлиқликни ,
шунингдек қуйидаги баҳо омиллари
билан изоҳланади:
• 1. Фоиз ставкаси самараси;
• 2. Бойлик самараси ёки реал касса
қолдиқлари самараси;
• 3. Импорт харидлар самараси.
5. 5
• Фоиз ставкаси самараси шуни билдирадики, ялпи
талабнинг эгри чизиқ бўйича сурилиши нархлар
даражаси ўзгаришининг фоиз ставкасига бўлган
таъсирига боғлиқ.
• Демак, товарларнинг баҳо даражалари ошса,
истеъмолчиларга харид қилиш учун катта миқдорда
нақд пул керак бўлади. Ишбилармонлар учун ҳам иш
ҳақи ва бошқа харажатларни тўлашга катта миқдорда
пул зарур бўлади. Қисқача айтганда, товарлар
баҳоси даражаларининг юқорилиги пулга бўлган
талабни оширади.
• Пул таклифи ҳажми ўзгармаган ҳолатда талабнинг
ошиши фоиз ставкасини кўрсатилишига олиб келади.
Фоиз ставкалари юқори бўлган шароитда
ишбилармонларнинг инвестиция товарларига бўлган
талаби пасаяди.
6. 6
• Бойлик самараси
• шуни билдирадики, нархлар даржасининг
ошиши, жамғарилган молиявий активлари
(омонатлар, облигациялар) реал харид
қобилиятини пасайтириб юборади. Бундай
шароитда аҳоли молиявий активларнинг реал
қийматини тиклаш учун жорий даромадидан
истеъмол харажатлар миқдорини
қисқартиради. Масалан, муайян шахс
активида 10 млн. сўм бўлса, ундан ҳеч
иккиланмасдан бирорта автомашина сотиб
олиши, агарда инфляция таъсирида машина
нархи 12 млн. сўмга кўтарилса, у машина
сотиб ололмаслиги мумкин ва яна 2 млн. сўм
тўплаш учун жорий даврда олган ихтиёридаги
даромадидан кўпроқ қисмини жамғаради.
7. 7
• Импорт харидлар самараси
• шуни билдирадики, бирор мамлакатда товар
ва хизматларнинг ички нархлари ташқи
нархларга нисбатан ошиб борса, шу
мамлакатда ишлаб чиқарилаётган товар ва
хизматларга талаб камаяди ва ўз навбатида
шу мамлакатда импорт маҳсулотларга бўлган
талаб ошади. Ва, аксинча, ички нархларнинг
пасайиши импортнинг камайишига ва
экспортнинг ошишига ёки ЯИМга талаб
ошишига олиб келади. Бу эса соф экспорт
ҳажми орқали ялпи талаб ҳажмига таъсир
кўрсатади.
8. 8
AS – таклиф чизиғи
AD – талаб чизиғи
--------------------------------------------------
P
P2
P1
P*
Y2 Y1 Миллий маҳсулотнинг реал ҳажми.
10. 10
Ялпи таклиф
Бозор
Ялпи –таклиф иқтисодиетда ҳар қандай мумкин
бўлган нархлар даражасида ишлаб чиқарувчилар
ишлаб чиқаришга тайер бўлган миллий ишлаб
чиқаришнинг реал ҳажмидир
11. 11
Ялпи талабнинг нарх омиллари
Агар импорт харидлари
,самарадорлиги ошса бу холда ялпи
:талаб микдори камаяди
Агар импорт харидлари самарадорлиги
,камайса бу холда ялпи талаб купаяди:
P
AD
Y
P
AD
Y
Агар фоиз ставкаси самарадорлиги
,ошса бу холда ялпи :талаб камаяди
Агар фоиз ставкаси самарадорлиги
,камайса бу холда ялпи :талаб купаяди
P
AD
Y
P
AD
Y
,Агар бойлик самарадорлиги ошса бу
холда ялпи :талаб купаяди
,Агар бойлик самарадорлиги камайса
бу холда ялпи :талаб камаяди
P
AD
P
AD
Y Y
12. 12
šЖами талабнинг нархларга бо либ ўлмаган
( омиллари ялпи талаб эгри чизи ининг
):силжишлари
А олир еал тасарруфидаги
даромадларнинг ўзгариши
Инфляция кутилиши
šСоли ларнинг ўзгариши
šИстеъмолчиларнинг арзлари
А олир еал тасарруфидаги
даромадларнинг ўзгариши
Инфляция кутилиши
šСоли ларнинг ўзгариши
šИстеъмолчиларнинг арзлари
1. ( )Истеъмол харажатларидаги ўзгаришлар С
Ошса
Агар:
Камайса
Агар:
P
AD
Y
P
AD
Y
13. 13
Жами талабнинг нархларга боғлиқ бўлмаган
(омиллари ялпи талаб эгри чизиғининг
):силжишлари
šФан ва техника юту лари
š šОрти ча увватлар
-Асбоб ускуналарнинг эскириш
даражаси
šСоли ларнинг ўзгариши
Пул массаси ва пул айланиш
šтезлигининг ўзгариши билан бо ли
фоиз ставкасининг ўзгариши
šФан ва техника юту лари
š šОрти ча увватлар
-Асбоб ускуналарнинг эскириш
даражаси
šСоли ларнинг ўзгариши
Пул массаси ва пул айланиш
šтезлигининг ўзгариши билан бо ли
фоиз ставкасининг ўзгариши
2. Инвестициялар даражасидаги узгариш
P
AD
Y
P
AD
Y
Ошса
Агар:
Камайса
Агар:
14. 14
Жами талабнинг нархларга боғлиқ бўлмаган
(омиллари ялпи талаб эгри чизиқининг
):силжишлари
Давлат харажатлари
š ( ,Фав улодда вазиятлар урушлар
š )табиий офатлар ва бош а сони
Давлат харажатлари
š ( ,Фав улодда вазиятлар урушлар
š )табиий офатлар ва бош а сони
3. Давлат харажатларига таъсири
P
AD
Y
P
AD
Y
Ошса
Агар:
Камайса
Агар:
15. 15
šЖами талабнинг нархларга бо либ ўлмаган
( омиллари ялпи талаб эгри чизи ининг
):силжишлари
Хорижий мамлакатлардаги миллий
даромаднинг ўзгариши
Валюта курсининг ўзгариши
Хорижий мамлакатлардаги миллий
даромаднинг ўзгариши
Валюта курсининг ўзгариши
4. Соф экспортга таъсир курсатиш
P
AD
Y
P
AD
Y
Ошса
Агар:
Камайса
Агар:
16. 16
AS эгри чизиғининг кесмалари
P AS
Y
( )Вертикал классик кесма
нархлар даражаси ўзгарсада
ишлаб чиқ (ариш даражаси тўла
бандлик шароитида потенциал
šишлаб чи ариш ҳ )ажми ўзгармайди
(узоқ муддатли давр)
( )Горизонтал кейнсиан кесма
нархлар даражаси ўзгармасада
šишлаб чи ариш реал ҳажми
(ўзгаради қисқ )а муддатли давр
Оралиқ
ҳам нархлар даражаси ҳам ишлаб
чиқариш ҳажми ўзгаради
17. 17
Жами таклифнинг нархларга боғлиқ бўлмаган
(омиллари ялпи таклиф эгри чизиғининг
):силжишлари
š šИшлаб чи ариш омиллар ми дори ва
унумдорлигининг ўзгариши
Янги технологиялар
šСоли ларнинг ўзгариши
Имтиезлар ва субсидиялар
š šИшлаб чи ариш омиллар ми дори ва
унумдорлигининг ўзгариши
Янги технологиялар
šСоли ларнинг ўзгариши
Имтиезлар ва субсидиялар
P
AS
Y
P AS
Y
Ошса
Агар:
Камайса
Агар:
