Natuur, Wetenschap en Techniekconferentie Actie=Reactie, 21 november 2014 | Biologie Plus Door Jurgen Tielbeke - Stichting Technotrend In 2020 wordt techniek een verplicht vak in het basisonderwijs. Uit recent onderzoek blijkt dat de belangstelling voor wetenschap en techniek bij scholen toeneemt, maar dat veel scholen het lastig vinden om hier concreet invulling aan te geven. Tegelijkertijd gaan steeds meer scholen aan de slag met duurzaamheid. Dit biedt nieuwe kansen voor natuur- en milieueducatie (NME). Maar hoe benut je die kansen? Welke mogelijkheden zijn er om een techniekles in te vullen en te verbinden met NME? En hoe kunnen we er voor zorgen dat de educatie verder komt dan een losse gastles en ook structureel wordt opgenomen in het lesaanbod? In deze interactieve lezing gaan we samen deze vragen beantwoorden. We starten met een korte voorstelronde en gaan daarna na welke ervaringen workshopdeelnemers hebben met het thema duurzaamheid en techniek. Denk aan afval, water, mobiliteit of energie. Veel scholen willen bijvoorbeeld iets met zonnepanelen. Waar lopen ze dan tegen aan? Vervolgens gaan we kort in op het aanbod van stichting Technotrend en onze ervaringen met duurzaamheid en technieklessen op de scholen. Afsluitend bespreken we met elkaar, aan de hand van recent onderzoek naar de behoefte aan wetenschap en techniek in het basisonderwijs, mogelijkheden om duurzaamheid en techniekeducatie vorm te geven op school.

1. Duurzaamheid &
Techniek in het
basis onderwijs
Jurgen Tielbeke,
Stichting Technotrend, conferentie Actie=Reactie, november 2014

2. Verwondering
“U als leerkracht weet als geen ander dat kinderen van nature nieuwsgierig
zijn. Waarom is de lucht blauw? Waarom reist de maan met je mee als je
achterop de fiets zit? Zitten alle computers van de wereld aan elkaar vast?
Er zijn vragen genoeg om bij aan te sluiten. Hoe jonger je de kinderlijke
nieuwsgierigheid opwekt en beloont des te beter kunnen kinderen zich
oriënteren op de wereld en op hun eigen mogelijkheden daarin.”
-Robert Dijkgraaf, 2010
wat iedereen zou moeten weten
van de natuurwetenschappen
- Hanno van Keulen en Ellen Rohaan

3. Problemen..?
De basis voor elke toekomst wordt gelegd in de basisschool, dus ook die van
de ingenieur, de installateur, de viroloog. Echter….
Ca. 4% schooltijd in NL is voor W&T v.s. 10% gem. in OESO-landen (TIMSS)
In NL haalt slechts 3% van de kinderen het excellente niveau
Nederlandse meisjes doen het slechter dan jongens (PISA): dat patroon
komt verder nergens voor
13% van de leraren doet nooit ‘een proefje’
Slechts 5% van de NL kinderen doet wel eens de hele cyclus van
‘onderzoekend/ontwerpend leren’

4. Programma
1. Intro en kennismaking 13.45- 14.05
2. Programma’s Stichting Technotrend 14.05- 14.20
3. Analyse W&T onderwijs anno 2014 14.20- 14.30
4. Workshop: Hoe natuur en techniek 14.30- 14.50
(structureel) vormgeven op school?
5. Uitkomsten workshop & afsluiting 14.50- 15.00

5. Voorstelronde
•Wie ben je, waar werk je?
•Noem één vraag waarmee je zit…of ding waar je op
vastloopt

6. Over Stichting
Technotrend
Opgericht vanuit technische bedrijfsleven en vakopleidingen
Kinderen en jongeren interesseren in de wereld van techniek
Jeugd bewust maken over duurzame ontwikkeling
Stimuleren instroom technische vakopleidingen
Bijdrage leveren aan groene economie
Netwerk organisatie

7. Aanbod Stichting
Technotrend
Lesprogramma’s projecten en workshops voor 4-16 jaar
Programma’s over diverse thema’s duurzaamheid
Koppeling kerndoelen met wetenschap en techniek
Inzet gastdocent op verzoek
Doorlopende leerlijn duurzaamheid en techniek
Buitenschoolse Leren. LAB duurzaamheid
Ondersteuning scholen bij structurele inbedding
Verbinding met (lokale) bedrijven

8. Educatieve programma’s
Workshops met proefjes en doe & maak-activiteiten
Leren door doen, met handen werken
Onderzoekend leren en appel op creativiteit
Relatie met eigen belevingswereld en thuisomgeving

10. Life’s principles
duurzaam ontwerpen

11. Leren van de Natuur
led licht biologisch licht
biotechniek gebruiken voor duurzame ontwikkeling

12. 1.Technokids Groenland

13. Technokids Groenland
modulair programma van 10 workshops
elke workshop eigen duurzaamheid thema
Educatie, activiteiten en proefjes (onderzoekend leren)
kerndoelen techniek, duurzame ontwikkeling
kinderen maken een creatie die ze mee naar huis nemen
regionale pool van (gast-)docenten
complete, hanteerbare en voordelige Lesboxen

14. 2.Natuurkids Groenland
Programma Natuur en techniek voor groep 4 en 5

15. 4. Kunst van recyclen

16. Kunst van Recyclen
Zwerfafval

17. 5. Roadshow
Week van de Techniek
• Nieuwe opzet Week van de
Techniek
• een reizende tentoonstelling langs
basisscholen
• een projectweek op uw school
• Met bedrijfsexcursies, gastlessen
van bedrijven en technische
‘rolmodellen’.
• scholieren krijgen een beeld van
technische beroepen en
opleidingen

18. 6.Led’s Use the Sun
Over Led verlichting en zonne-energie
Educatie en verduurzamen van schoolgebouw
Project op 25 scholen in Schiedam, Maassluis, Vlaardingen

19. 7.LAB Duurzaamheid
Proefjes Lokaal voor jonge onderzoekers
- bouw een aardemuur (8 dubo-workshops)
- recyclen van plastic (8 workshops)

20. 8. Energieke Klas

21. Kenniscentrum
Talentontwikkeling
Basisonderwijs

22. Educatie over duurzaamheid
Milieubewustzijn groeit
Bedrijven steeds actiever duurzaam ondernemen
Overheden trekken zich terug op kerntaken
NME centra worden gekort
Belang van educatie over duurzaamheid wordt onderkend
Structurele invulling in basisonderwijs is lastig:
-Focus op taal en rekenen
-Overbelaste agenda
-Skills van leerkrachten

23. Educatie over duurzaamheid
Vaak losse projecten
Kans: Educatie koppelen aan duurzame bedrijfsvoering
Verbinden aan rekenen en taal

24. techniek in de
samenleving
Duurzame oplossingen gevraagd
Steeds meer bedrijven actief met duurzame techniek
Groeiende behoefte aan (groene) technici
Behoefte aan betere aansluiting onderwijs bij bedrijfsleven
Samenwerken met bedrijfsleven biedt kansen

25. belang duurzame
innovatie

26. Analyse W&T
basis onderwijs
Recent onderzoek bij 800 basisscholen regio Midden NL laat zien dat er
behoefte is aan onderwijsvernieuwing aangaande N,W&T
W&T wordt niet serieus genomen, niet gegeven, niet getoetst, uitbesteed
aan ouders / vrijwilligers
Techniekpromotie organisaties springen in gat maar bevestigen bestaande
imago- en statusprobleem

27. Behoefte W&T
basis onderwijs
Ondersteuningsbehoefte
•Ouders betrekken: gastlessen / excursies (78%)
•Aanbieders van W&T in beeld brengen (59%)
•uitwisselen materiaal door leraren (79%)
•inbreng vanuit lokale bedrijven (78%)
•kennisdeling via internet (65%)
•ontmoeting met wetenschappers (61%)
Professionaliseringbehoefte
•Teamprofessionalisering (80%)
•Ondersteuning van buitenaf bij ontwikkeling van W&T-beleid (50%)
•Sturing schoolbeleid vanuit bestuur (26%)

28. Wat te doen?
• Ik ga aan de slag met wetenschap en technologie
Daarvoor regel ik:
• Visie
• Tijd
• Gender sensitiviteit
• Kennis
• Vaardigheden
• Netwerk
• Lef

29. Mooi gezegd, maar ehh..!
 “Hier begrijp ik niets van”:
Iedereen die pannenkoeken kan bakken is technisch
 “Dit is niets voor mij”
De kinderen vinden het leuk en slepen je wel mee
 “Daar komen ze weer met iets nieuws”:
Ja, zo belangrijk is het basisonderwijs voor de samenleving!
 “Hier hebben we geen tijd voor”:
Je doet het al! Het is overal mee te verbinden
 “Het hoeft immers niet van de Inspectie”:
We doen het omdat het belangrijk is voor de kinderen!
 “Dit kan ik niet”:
Dan helpen we je het te leren

30. Problemen en oplossingen
De basis voor elke toekomst wordt gelegd in de basisschool, dus ook die van
de ingenieur, de installateur, de viroloog. Echter….
Ca. 4% schooltijd in NL is voor W&T tegen 10% gemiddeld in OESO-landen
(TIMSS): meer tijd; betere integratie
In NL haalt slechts 3% van de kinderen het excellente niveau
betere leerdoelgerichtheid en uitdagender werkvormen
Nederlandse meisjes doen het slechter dan jongens (PISA): dat patroon
komt verder nergens voor toegenomen gender sensitiviteit
13% van de leraren doet nooit ‘een proefje’ meer durven; leren om het
simpel te houden
Slechts 5% van de NL kinderen doet wel eens de hele cyclus van
‘onderzoekend/ontwerpend leren’

31. W&T Visie
 Werk aan Kerndoel 45: leerlingen leren oplossingen voor technische
problemen te ontwerpen, uit te voeren en te evalueren
 Basis onderwijs behoort kinderen wel te oriënteren op ‘de wereld’ en op
hun talenten
 W& T niet (alleen) een vak maar (vooral) een methode
 Integreer W& T structureel (met o.m. taal en rekenen)
 Geef ruimte aan de nieuwsgierige, leergierige aard van kinderen
 NW&T educatie in PO = basis voor duurzame toekomst en innovatie

32. Hoe structurele inbedding NW&T
invoeren?
• Medewerking schoolbestuur en directie
• Maak een schoolplan W&T
• Geleidelijke overgang projecten-doorlopende leerlijn
• W&T docent/ Professionalisering docenten
• Ondersteuning kennisinbreng van buitenaf
• Zoek samenwerking en hulp
• Eigen technieklokaal of samen met omgeving?

33. Roadmap W&T voor PO
Ondersteuningsregeling Platform Betatechniek
Verdeling gelden over regio’s en landsdelen
6 deelprogramma’s:
1. Versterking regionaal PO Netwerk (samenwerking)
2. W&T innovatieprogramma/ toptalentinitiatieven
3. W&T verduurzamingspremie; opname W&T in praktijk en schoolplan
4. Afspraken/Samenwerking in de (onderwijs)keten
5. Strategisch Regionaliseren (netwerkvorming)
6. Professionaliseren PO docenten

34. Workshop/ Uitwisseling
hoe NW&T structureel maken?
Wat doe je/je organisatie zelf ? Of wat zou je willen doen?
 Welke ondersteuning heb je nodig?
Wat kan je bieden ?
Heb je tips aan andere deelnemers?

35. W&T boeksuggesties

36. Contact:
www.stichtingtechnotrend.nl
secretariaat@stichtingtechnotrend.nl
Jurgen Tielbeke, 06- 51481118
jurgen.tielbeke@stichtingtechnotrend.nl
Patrick van der Hofstad, 06- 10272823
pvdhofstad@stichtingtechnotrend.nl
J